Төлеуханов Сұлтан - биология ғылымдарының докторы, профессор. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, Қазақстанның Жоғарғы мектебінің ұлттық ғылым академиясының академигі. 1973 жылы С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) биология факультетінің биофизика кафедрасын бітірген. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биофизика кафедрасының бірінші түлегі және бірінші аспиранты. 1968 жылдан осы күнге дейінгі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-де студент (1968-1973 жж.), стажёр– зерттеуші (1973-1975 жж.), аспирант (1975-1978 жж.), кіші ғылыми қызметкер (1978-1982 жж.), аға ғылыми қызметкер (1982-1983 жж.), аға оқытушы (1983-1986 жж.), доцент (1986-1999 жж.), профессор (1999 жылдан бастап), деканның оқу-әдістемелік жұмыс жөніндегі орынбасары (1989- 1991 жж.), Университеттің студенттер тәрбиелеу мәселесінің проректоры (1991-1993 жж.), Биология және биотехнология проблемаларының ғылыми-зерттеу институтының тұңғыш директоры (1993-2001 жж.), ҚазҰУ-нің ішіндегі Қазақстан Республикасының жоғарғы оқу орындары оқытушыларының біліктілігін арттыру институтының директоры (2002-2010 жж.), адам және жануарлар физиологиясы мен биофизика кафедрасының, сонымен жаңа биофизика және биомедицина кафедрасының меңгерушісі (1999-2020 жж.), қазіргі жаңа биофизика, биомедицина және нейроғылым кафедрасының профессор қызметтерінде аянбай еңбек етіп келеді. Сұлтан Төлеуханұлының еңбектерінің нәтижесі университет, Республика деңгейінде бағаланып «ҚР Конституциясының 10 жылдығы» белгісімен (2005 ж.), «әл-Фараби атындағы ҚазҰУ үздік оқытушысы белгісімен (2008 ж.), екі мәрте «ҚР Жоғары оқу орындарының үздік оқытушысы» атағымен және медалімен (2008 ж., 2014 ж.) бес мәрте «Ғылым және техниканың дамуына зор үлесін қосқан ғалымдар мен мамандарға арналған мемлекеттік ғылыми стипендиясымен» (2007-2008 жж., 2008-2009 жж., 2011-2012 жж., 2014ж., 2020ж.) «әл-Фараби атындағы ҚазҰУ 75 жыл» медалімен (2009 ж.), «Ахмет Байтұрсынов атындағы» медалмен (2009 ж.), «ҚР Құрмет грамотасымен» (2009 ж.), «ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл» мерейтойлық медалімен (2016 ж.), «ҚР білім беру ісінің құрметті қызметкері» медалімен және атақпен (2019 ж.), «әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-ға сіңірген ерең еңбегі үшін» Күміс медалімен (2021 ж.), «Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қызметкері» (2022 ж.) төсбелгісімен марапатталды.
Білім беретін мекеме |
Квалификация |
Аяқталу күні |
---|---|---|
Ғылыми дәреже атауы |
Ғылым саласы |
Диплом берілген күні |
---|---|---|
Доктор |
19.12.1997 |
Ғылыми атағыңыздың атауы |
Тағайындалған күні |
---|---|
профессор |
12.02.1999 |
Сыйлықақылар атауы | Берілген күні |
Қазақстан Республикасының құрмет грамотасы | 12.12.2009 |
"Қазақстан Конституциясына 10 жыл" мерейтойлық медалі | 01.12.2001 |
ҚР білім беру саласындағы сіңірген еңбегі үшін" белгісі | |
Мемлекеттік грант "2008 жылғы "ЖОО үздік оқытушысы" |
Файл атауы |
Тақырыбы |
Сипаттамасы |
---|---|---|
Зат алмасу мен энергияның физиологиясы |
Материалы_ИСИТО_01 |
|
Экологиялық биофизика |
impedans |
|
Экологиялық биофизика |
lectures |
|
Экологиялық биофизика |
Вопросы тестов по биофизик-С.Т.Т.1 |
|
Биофизика негіздері |
Типовая программа -Биофизика -биология-новая 2013 |
|
Биофизика негіздері |
ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ БИОФИЗИКА КАК ИНТЕГРИРУЮЩАЯ НАУКА |
|
Педагогикалық |
план и анализ урока |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2011-1 каз |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2011-1 |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2015-16 Материаловедение |
|
Докторанттың ғылыми-зерттеу жұмысы (Ғылыми семинар ІI) |
Силлабус Экологическая биофизика 2013 |
силлабус для студентов |
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Силлабус электропроводность биологических систем 2013-14 каз |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-БТ для 2014-15 |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2014 для физфака |
|
Докторанттың ғылыми зерттеу жұмысы және диссертацияны орындау |
-attachments-article-1463-ПОЛОЖЕНИЕ НИРД 2012 - РУС |
|
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Силлабус электропроводность биологических систем 2015-16 |
|
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Силлабус электропроводность биологических систем 2015-16 (n) |
|
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Силлабус электропроводность биологических систем 2015-16 |
|
Экологиялық биофизика |
Силлабус. Экологическая Биофизика-рус.17 Тулеуханов |
|
Биоырғақ және жұмыс қабілеттілік |
Силлабус.ББиоритмы и спорт-рус.16-17 - ФКС-швецова |
|
Биоритмология және оқу процесі |
Силлабус.ББиоритмология и учебный процесс |
|
Жасушалық процестердің биофизикасы |
Жасушалық процестер биофизикасы 2023 |
|
Биофизика таңдаулы бөлімдері |
Биофизиканың таңдаулы тараулары |
ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Биология және биотехнология факультеті Бекітемін Биология және биотехнология факультетінің Ғылыми кеңесі хатама №__1__ «_15__»___09_ 2015 г. декан _________________Б.К.Заядан «Биофизиканың таңдаулы тараулары» пәні бойынша ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ Оқу түрі күндізгі Курс 1 семестр 1 Кредит саны 3 Дәріс 15сағат Лабораториялық 30 сағат Барлық аудиториялық сағат 45 ДӨЖ 45сағат ДОӨЖ 45 сағат Жалпы еңбек сыйымдылығы 135 сағат РБ саны 2 Емтихан 1 Жұмыс бағдарламасын құрастырған б.ғ.д.,профессор С.Т.Тулеуханов 2015 жылы « » қыркүйекте Биофизика және биомедицина кафедарасының мәжілісі отырысында қаралды Биофизика және биомедицина кафедрасының меңгерушісі профессор _________________________ С.Т.Тулеуханов Факультеттік әдістемелік бюросында келісілген « » қыркүйек 2015ж. Хаттама № 1 Төраға_____________________ Алматы, 2015 Алғы сөз «Биофизиканың таңдамалы тараулары» курсы докторнаттарды биофизика заңдылықтарының теориялық және физика заңдылықтарының тірі жүйеге байланысты негізгі түсініктерінмен танысуға мүмкіндік береді және сонымен қатар,биолог-маман болып қалыптасуындағы теориялық білімін ұштастыруға мүмкіндік береді. Пәннің оқытылудағы мақсаты «Биофизиканың таңдамалы бөлімдері» - пәні обьект мен биофизикалық процестердің ерекшеліктері,биологиялық процестерге биофизикалық қадамдардың ерекшелігі және биофизикамен биофизикалық зерттеу әдістерінің принциптері туралы толық білімін жетілдіру. Пәнді оқытудағы негізгі міндеттер - биофизиканың негізгі тараулары бойынша жалпы биологиялық және биофизикалық білім беру; - биофизиканың фундаментальды заңдылықтары туралы түсінікті қамтамасыз ету; - биофизиканын басты жетістіктері мен болашақтағы дамуы туралы түсіндіру; - докторнаттарға биологиядағы биофизиканың жетістіктерін пайдалана алатын теориялық және қолданбалы ой қалыптастыру Аталған пәнді игергеннен кейін докторнаттар Білуі керек:жасушадағ және ағзадағы биофизиканың негізгі заңдылықтарын; биологиялық заңдылықтар негізіндегі физика заңдарының негіздерін; термодинамиканың бірінші және екінші заңдарын; Гессе заңын;Пригожин және Э.Бауэр заңдарын;фотобиологиялық және биоэлектрлік механизмдерді; радиобиология заңдылықтарын; биологиялық ырғақтардың генерациясы механизмдерін;биоэлектрлік жүйелердің энергия өткізу қабілеттерін, биофизикалық негізгі зерттеу әдістерін. Өзінің ғылыми зерттеу жұмыстарында практикалық дағдылар мен теориялық білімін қолдана АЛУЫ КЕРЕК. Биофизика теориялық және фундаментальды пән болып есептеледі сондықтан аталған пәнді оқу барысында физика, химия, математика, информатика, биохимия, физиология, микробиология, ботаника,зоология, генетика, информатика, экология сияқты пәндерді де толық меңгергені керек. Аталған пән бойынша лабораториялық практикум Биофизиканың барлық тарауларын қамтиды. Пәннің еңбек сыйымдылығы: 3 кредит,( дәріс 15сағат,лабораториялық 30 сағат, барлық аудиториялық сағат 45, ДӨЖ 45сағат,ДОӨЖ 45 сағат,жалпы еңбек сыйымдылығы 135 сағат,РБ саны 2 ). ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ 1 Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері(11 сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік күйлер және биоэлектрлік потенциалдар (10сағат) 4 Тақырып. Квантты биофизика және электромагниттік және корпускулярлы сәулеленулердің биологиялық әсерімен физика-химиялық негіздері (9 сағат) ДӘРІС КУРСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ 1 ТАҚЫРЫП. Термодинамика (6 сағат) 1 Дәріс. Биофизика- қолданбалы маңызы бар теориялық ғылым. (1сағат) Биофизика – биологиялық кеңістіктегі физикалық процестер туралы ғылым 1. Биофизика – биологиялық кеңістіктегі физикалық процестер мен олардың орта факторларына реактивтілігі туралы ғылым. 2. Биофизиканың даму тарихы. 3. Тірі ағзалардағы физикалық химияның, және физиканың заңдылықтарының өзіндік ерекшеліктері. 4. Биологиялық жүйелердің динамикасы,гетерогенділігі. 2 Дәріс. Биологиялық жүйелердің термодинамикасы (1сағат) Термодинамика – ағзадағы зат,жылу және энергия алмасуы туралы ғылым. 1. Терминология және түсінік: Жүйе,энергия,жұмыс, термодинамикалық функциялар, термодинамикалық тепе-теңдік. 2. Термодинамикалық жйүелердің жіктелуі: жабық (изолирленген және тұйықталған) және ашық жүйелер. 3. Ағза-ашық жүйе ретінде. 4. Биотермодинамикалық жүйенің темодинамикалық жүйеден айырмашылығы. 3 Дәріс. Биологиялық жүйелердің термодинамикасы (жалғасы) (1сағат) Термодинамиканың 1-ші заңы, және биологиялық жүйелерді термодинамиканың заңдарының қолданылуының дәлелдері 1. Ішкі энергия . 2. Жұмыс түрлері. Бірінші(негізгі) және екінші (белсенді) жылу. 3. Биожүйелердің КПД 4. Ағзаның энергетикалық балансы . 5. Гесс заңы. 4 Дәріс. Термодинамиканың 2-ші заңы (1сағат) Термодинамиканың 2-ші заңы және оның биололгиядағы маңызы. 1. Энтропия, бос және байланыстағы энергия. 2. Ағза және клетка «химиялық машина» 3. Негізгі процестердің термодинамикалық сипаттамалары, энергияның қорлары және жойылуы( көмірсулардың тотығуы,фотосинтез, АТФ гидролизі ) 5 Дәріс. Тірі жүйелердің стационарлық күйі(1 сағат) Термодинамикалық процесстердеің қайтымды және қайтымсыз процестері 1. Термодинамикалық тепе-теңдіктен стационарлы күйдің айырмашылығы 2. Қозғаушы күш ағындары 3. Энтропияның өндірілуі және ағымы, «теріс энтропия» немесе «негэнторпия». 6 Дәріс. Тепе-теңдіксіз термодинамика (1 сағат) Ашық жүйедегі энтропия мен ашық энергияның балансы 1. Э.Бауэр принципі. Тұрақты энергетиканың теңсіздігі 2. Пригожин теоремасы. 3. Онзагер принципі. 4. Жаңа стационарлы күйге ауысудағы тірі жүйелердің экстремальды күйі 2 тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері(3 сағат) 7 Дәріс. Клеткадағы физика-химиялық процесстердің автореттелуі(1 сағат) Автореттелу принциптері мен байланысты басқару түрлері 1. Сулы құрылымның биофизикасы 2. Реакция жылдамдығы мен элементтер санына тәуелді биологиялық жүйелердің сенімділігі 3. Стационарлы күйдің тұрақтылығының физика-химиялық жағдайлары : энергия және энтропия ағыны 8 Дәріс.Өзін-өзі реттеуші жүйелер ( 1 сағат) (жалғасы) 1. Ағзадағы автореттелу механизмдері. 2. Клетка метаболизміндегі құрылымдық липидтердің өзіндік тотығу реакцияларының ролі 3. Жүрек автореттелу циклінің мысалы ретінде. Жүрек бұлшықеттерінің автоматизм механизмі 9 Дәріс. Биофизикалық тұрғыдан адаптация (1 сағат) Тірі обьектілердің адаптациясы 1. Ағзаның тотықсыздануға қарсы жүйелері және сыртқы орта жағдайларына бейімделуі 2. Клетка органоидтарының алмасуының механизмі 3. Биоырғақ және хронобиология 10 Дәріс. Биоэлектрлік күйлер және биоэлектрлік потенциалдар (2 сағат) 10 Дәріс. Биопотенциадардың пайда болуындағы иондар рольінің маңызы(1 сағат) Тыныштық күйдегі потенциал пайда болуының мембраналық және фазалық теориялары 1. Концентрациялық тізбектер. Электронды және ионды потениалдар. 2. Нернст теңдеулері. Тотығу-тотықсыздану потенциалдары. 3. Диффузиялы потенциалдар. Доннан тепе-теңдіктері. 4. Мембраналық потенциалдар. Фазалық потенциалдар. 5. Тыныштық потенциалы. 11 Дәріс. Тірі жүйелердің электөткізгіштігі. (1 сағат) (жалғасы) Биологиялық обьектілер арқылы тұрақты токтың өту заңдылықтары 1. Поляризацияның пайда болуы. Поляризация коэффициенті. 2. Электр өткізгіштің анаомальды дисперсиясы. 3. Тірі ұлпалардың белсенді және реактивті қарсыласы. Суммарлы қарсыласу (импеданс). 4. Фазадан жылжудың тангенс. Эквивалентті схемалар. 5. Биологиялық обьектілердің шамадан тыс токты өткізу заңдылықтары. Тақырып 4. Электромагниттік және корпускулярлы сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық негіздері және квантты биофизика (4 сағат) 12 Дәріс Лекция. Фотобиологиялық процестер (1 сағат). Фотобиологиялық процесстердің жіктелуі. 1. Жарықтың жұтылу заңдылықтары. 2. Биологиялық обьектілердің жұтылуының спектрі. 3. Молекулалардың энергетикалық теңдеуі. Бос радикалдар мен олардың триплетті теңдеулері. 4. Сенсибилизация механизмдері. 5. Фотобиологиялық жүйелердегі спект әсері. Электрон тасымалдануының индуктивті резонанс механизмдері. Люминесценция (флуоресценция и фосфоресценция). 13 Дәріс. Радиобиология (1 сағат) Иондаушы сәулелердің алғашқы әсерлері. 1. Электромагниттік(рентген және гамма) және корпускулярлы (альфа, бета, протон, нейтрондар) сәулеленулердің физикалық табиғаты. 2. Ионизация және қозу.Ионизацияның салыстырмалы тығыздығы. 3. Иондаушы сәулелердің биологиялық әсерінің ерекшеліктері. 4. Рұқсат етілген мөлшерлер. 5. Радиолиз. Радиацияның тура және жанама теориялары. 14 Дәріс.Иондаушы сәулелер әсерінің механизмдеі (1сағат) Клеткалық деңгейдегі әсерлерінің негізгі механизмдері 1. Клеткалардың летальды және летальды емес сәулеленулерге реакциясы 2. Толық және сирек иондаушы сәулеленулер кезіндегі сәулелену мөлшерініңзақымдайтын сәулелердің дамуының жалпы заңдылықтары 3. Сәлелі зақымдалулардан кейінгі клеткалардың қалпына келуі 4. Радиомодифицирлеуші әсерлер. 15 Дәріс. Иондаушы радиация әсерінің механизмдері (жалғасы) Ағзалық деңгейдегі әсерінің негізгі механизмдері Әртүрлі ағзалардың радиосезгіштігі.Сәулелік (оттегінің парциалды қысымы,температура,ағзаның физиологиялық күйі) зақымдануларға әсер ететін факторлар 1. Адамның сәуле аурулары. 2. Радиацияның аз мөлшерінің әсері 3. Сәулеленулердің негізгі көздері (табиғи,жасанды,тхногенді). ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ КУРСТЫҢ МАЗМҰНЫ 1 Тақырып. Термодинамика (4 сағат) Лабораториялық сабақтың жоспары: ( 2сағат ) 1. Биофизика лабораториялық практикумындағы қауіпсіздік ережелері. 2. № 1 Лабораториялық жұмыс. «Энергия активациясы мен температура коэфициентін анықтау». Жұмыстың мақсаты: Реакция жылдамдығының қоршаған температурасына реакциясын экспериментальды тексеру. Есеп:1.Изолирленген бақа жүрегі жиырылуының температуралық коэффициентін табу. 3. Берілген реакцияның энергиясын есептеу. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) 1. Лабораториялық жұмыс № 2. «Өсімдік тұқымымен сорбциаланған суды зерттеу» Жұмыстың мақсаты: Қоршаған ортаның температурасына байланысты өсімдік тұқымымыен сорбциаланған судың жылдамдығына тәжірибе жасау. Есеп:1. Қоршаған ортаның температурасына байланысты өсімдік тұқымымыен сорбциаланған судың жылдамдығының жиілігін анықтау. (мұздату, қыздыру, бөлме температурасы). 2. Өсімдік тұқымымен сорбциаланған суға факторлы талдау жасау. 2 Тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелудің принциптері (8сағат) Лабораториялық сабақтың жоспары (2 сағат): Лабораториялық жұмыс № 3. «Өсімдік ұлпаларын тірі күйінде бояу әдістері» Жұмыстың мақасты:Қоршаған орта температурасына және физиологиялық күйіне бояу сорбциясы жылдамдығының тәуелділігіне тәжірибе жасау. Есеп 1:Бояу сіңуінің қоршаған орта температурасына қарай жиілігін табу( мұздату, жылыту, бөлме температурасы). 2. Бояудың сіңуіне факторлы талдау жүргізу. Лабораториялық сабақтың жоспары(2 сағат): Лабораториялық жұмыс № 5. « Өсімдік және жануарлар ұлпаларының бояуы сіңуінің ерекеліктерін үйрену» Жұмыстың мақсаты: Зерттеу обьектісіне байланысты бойу сіңуінің жылдамдыққа тәуелділігін тәжірибе арқылы анықтау ( өсімді және жануар ұлпалары). Есеп1. Бояу сіңуінің қоршаған орта температурасына қарай жиілігін табу( мұздату, жылыту, бөлме температурасы. 2. Бояудың сіңуіне факторлы талдау жүргізу. Лабораториялық сабақтың жоспары (2сағат) Лабораториялық жұмыс №6. « Парабиоздың ерекшеліктерін үйрену» Жұмыстың мақсаты: Сыртқы әсерлерге байланысты парабиоздың күйін тәжірибе арқылы зерттеу. Есеп 1. Парабиоз күйінің заңдылықтарына сәйкес қоршаған орта температурасына қарай жиілігін табу( мұздату, жылыту, бөлме температурасы 2.Сатиситикалық талдау жасау. Лабораториялық сабақтың жоспары (2 сағат). Лабораториялық жұмыс №7. «Биоырғақтың алмасуын есептеу» Жұмыстың мақсаты: Өз биоырғағын анықтауды үйрену және оны түзету жолдарымен танысу үйрену. Есеп1. Өз биоырғағын есептеу. 2.Кеңістіктегі биоырғақ алмасуының нақтылығын табу. 3.Алынған мәліметтерді әдебиетпен салыстырып қорытынды жасау. Тақырып 3. Биоэлектрлік потенциал және биоэлектрлі құбылыстар(10 сағат) Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялық жұмыс №8. «Электрокардиография (ЭКГ). Тіркеу әдістері » Жұмыстың мақсаты: ЭКГ де жұмыс жасап үйрену . Есеп: 1. ЭКГ-нәң барлық тісшелерін табу. 2.ЭКГ жазбаларын салыстыру және қорытынды жасау. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялыө жұмыс №9. «Электрокардиография (ЭКГ). Корреляциялық талдау және автотолқынды функция құру. Жұмыстың масаты: Жүрек бұлшықетінің автотолқынды құбылысын зерттеу. Есеп:1. ЭКГ жазбалары бойынша автокоррелограмманы табу. 2. Жүректің электрлік осін тұрғызу. 3. Алынған мәліметтерді талқылау және қорытынды шығару. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялық жұмыс №10. « Мембаран арқылы иондардың өтуін зерттеу». Жұмыстың мақсаты: Әртүрлі иондардың биологиялық мембрана арқылы өтуін тәжірибе арқылы анықтау. Есеп:1. Нартий және калий иондарының тогын есептеу. 1. Мембараналық потенциалдың теңдігін табу. 2. Алынған мәліметтерді әдебиеттермен салыстыру. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2сағат) Лабораториялық жұмыс №11. « Әрекет потенциалын анықтау» Жұмытстың мақсаты: Жүйке-бұлшыет препаратының ӘП тіркеу. Есеп: 1. Тітіркендіргіштің күші мен жиілігіне қарай ӘП зерттеу. 1. Алынған мәліметтерді әдебиеттермен салыстырып қорытындылау. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораторилық жұмыс №12. « Тері нүктелерінің электр өткізгіштігін зерттеу» Жұмыстың мақсаты: Биологиялық активті нүктелерді аныықтап үйрену және тері арқылы токтың өту заңдылықтарын үйрену. Есеп: 1. БАН электрөткізгіштігін тіркеу. 2. Алынған мәліметтерді әдебиеттермен салыстырып қорытындылау. Тақырып 4. Квантты биофизика және корпускулярлы сіулеленулер мен электромагнитті сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық ерекшеліктері Лабораториялық жұмыстың жоспары: (1 сағат) Лабораториялық жұмыс №13. « Лазерлік сәулеленудің,поляризациялық жарықтың және табиғи жарықтың ерекшеліктерін анықтау » Жұмыстың мақсаты: Лазерлік сәулеленудің,поляризациялық жарықтың және табиғи жарықтың ерекшеліктерін үйрену. Есеп: 1. Монохроматор арқылы табиғи жарықты анықтап, спектрін салу. 2. Монохроматор арқылы сынапты шамды анықтап, спектрін салу. 3. Монохраматор арқылы лазерлі жарықты анықтап, спектрін салу. 4. Алынған мәліметтерді әдеби деректермен салыстыру. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялық жұмыс №14. «Оптикалық тығыздыққа байланысты биологиялық ерітінділер концентарциясын анықтау ». Жұмыстың мақсаты: Заттар арқылы сәулелену өтуінің заңдылықтарын үйрену. Есеп: 1. КФК-да әртүрлі концентрациядағы биологиялық ерітінділердің оптикалыө тығыздығын тіркеу. 2. Концентрацияға байланысты оптикалық тығыздық тәуелділігінің графигін құру. 3. Калибрлі қисық тұрғызуды үйрену. Лабораториялық сабақтың жоспары (2 сағат): Лабораториялық жұмыс №15. Дозиметрия Есеп: 1. Дозиметр жұмысымен танысу. 2. Гамма, бета, сәулеленулердің көрінуін анықтау. 3. Тұрмыстық заттардан сәулелену мөлшерін алу мүмкіндігін аныөтау. 4. . Пән бойынша оқу пәнінің кестесі Жұмыс түрлері Апталар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Дәрістер 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Лабораториялық 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Рубежді бақылау * * ДӨЖ беру мен тапсыру кестелері Тақырып № Тапсырма беру аптасы Тапсыру аптасы 1Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып.Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері (11сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік потенциалдар және биоэлектрлік құбылыстар(10сағат) 4Тақырып. Квантты биофизика және корпускулярлы сіулеленулер мен электромагнитті сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық ерекшеліктері (9 сағат). 1-5 6-10 11-12 13-15 2-6 7-11 12-13 14-15 ДӨЖ тапсырмалары 1. Физиотерпиядағы биофизиканың мәні 2. Термодинамикалық жүйелердің жіктелуі 3. Термодинамиканың бірінші заңы 4. Термодинамиканың екінші заңы 5. Биологиялық жүйелердегі градиенттер 6. Биоплазма консепциясы 7. Электродты және ионды потенциалдар 8. Мембаранлық және тыныштық потенциалының пайда болу теориялары 9. Биопотенциалдар түзілуіндегі полиэлектролиттердің ролі 10. Биологиялық жүйелердегі бос радикалдар 11. Флуорометрлік құрылымдардың әрекет принципі мен оларды қолдану 12. Тірі жүйелердегі электрлік потенциалдардыдың әртүрлілігін анықтау әдістері 13. Биологиялық обьектілердің спектрінің жұтылуы 14. Сенсибилизация механизмі 15. Көру мен фотосинтездің биофизикалық механизмдері 16. Биотехнология және ауыл шарушылығындағы лазердің қолданылуы 17. Ауыл шаруашылық және медицинада иондаушы сіулелердің қолданылуы 18. Ауыл шаруашылығы және медицинада электрлік және магниттік аймақтардың қолданылуы 19. Биологиялық обьектілер арқылы тқрақты токтың өту заңдылықтары 20. Биологиялық обьектілер арқылы ауыспалы токтың өту заңдылықтары 21. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігін қолдану әдістері 22. Клеткадағы органоидтардың ауысуының адаптациялық механизмдері 23. Биологиялық жүйелердің сенімділігі және реакция жылдамдығына тәуелділігі 24. Судың құрылымы және автореттелудегі ролі 25. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігі әдістерінің қолданылуы Сабаққа дайындалуға арналған материалды оқу кестесі № п/п Сабақ тақырыптары СРД тапсырмасы Тапсырманың мақсаты мен мазмұны Пайдалануға ұсынылатын әдебиет. Бақылау түрі Тапсыр мерзімі Макс. балл в % 1 Биофизика – қоршаған ортаның физикалық факторларына Және биологиялық жүйелердің реактивтілік механиз апта дері мен физика-химиялық процесстерінің заңдылықтары туралы ғылым 1.Биофизикалық зерттеу әдістері. Биофизикалық зерттеулердің деңгейлері: космостық,ағзалық,клеткалық,субклеткалық,молекулярлық Биофизикадағы негізгі қолданбалы әдістерді білу. Ұйымдастыру деңгейі мен жүйелерді бағалау критерийлерін үйрену. 1. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 2 2 2 Термодинамика – ағзадағы зат,жылу және энергия алмасуы туралы ғылым Ағза ашық жүйе ретінде. Термодинамикалық жүйеден биотермодинамикалық жүйенің айырмашылығы.В.И.Вернадскийдің гомеостаз туралы еңбектері. Тірі жүйенің өлі жүйеден айырмашылығын қарастыру, тірі тұтастығы мен жүйелілігі туралы көзқарас қалыптастыру. 2. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 4 апта 3 3 Термодинамикажәне энергетикалық процестер Биологиялық жүйелердегі градиенттер Биологиялық жүйелердегі градиенттер туралы түсініктің болы Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 6 апта 2 4 Тепе-тең емес термодинамика Энтропия Негэнтропия. Тірі жүйелердегі қалыптасу алгоритмі болмауы мен антиэнтропия туралы П.В.Кобзев концепциясы Тірі жүйелердегі антиэнропия туралы түсініктің болуын қалыптастыру Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 8 нед 2 5 Автотолқындар. Автотербелісті процесстер. Биожүйенің тербелус параметрлері құрылымы бойынша функционалды күйін болжау. Зерттеулерде автотербелісті процестерді ажырата білуге үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 10 апта 2 6 Биолокация және оның геология мен экологияда қолданылуы. Биологиялық жүйелерді ұйымдастыру туралы. Тіршілік әрекетіндегі биоырғақтардың ролі Биоырғақты талдай бәлу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 12 апта 2 7 Биопотенциалдардың түзілуі мен қалыптасуындағы полиэлектролиттердің ролі. Электрлік аймақтардың байланыссыз тіркелуі. Пляеваның еңбектнріндегі электростатикалық аймақтарды тіркеу әдістері. Иондардың биоэнергетикасы мен иондар ағымы. . Тірі жүйелердің биопотенциалын анықтап үйрену. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 14 апта 4 8 Акупунктура. Электр тогын акупунктурада қолдану. Ауыл шаруашылық, медицинада және биологияда электрөткізгіштік әдісін қолданылуы. Акупунктуралық нүктелердің теориялары мен механизмдерін білу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 4 9 Флуоресценция, Стокс заңы. Антистоксиялық флуоресценция. Лабораториялық жұмыстағы фуорометрлік құрылғылардың қолданылу принциптері Флуорометриялық әдістерді өолдануды үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 2 10 Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдері Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдерінен хабардар болу Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 2 11 Иондаушы сәулелерді практика мен ғылымда қолдану.Химиялық қорғаныс.Ультра дыбыстардың медицинада қолданылуы. Аз интенсивті және үлкен жиіліктегі лазерлік сәулелердің биофизикалық механизмдері. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5 1 РБ тапсырмалары : (1-2 тақырыптар бойынша ) 1. Термодинамиканың 1-ші заңының биологиялық жүйелерге қолданылуындағы тәжірибелік дәлелдемелері 2. Ішкі энергия 3. Біріншілік(негізгі) және екіншілік(белсенді) жылу 4. Ағзаның энергетикалық балансы 5. Биофизиканың физиотерапиядағы мәні(диаермия,индутотермия,лазеротерапия) 6. Биофизиканың медициналық,ауыл шаруашылық және де өзгеде салалардың дамуындағы маңызы 7. Стационарлы күйге көшу 8. Парабиоз және паранекроз 9. Термодинамикалық жүйелер 10. Ашық термодинамикалық жүйе 11. Жабық термодинамикалық жүйе 12. Тұйықталған термодинамикалық жүйе 13. Термодинамиканың бірінші заңы 14. Термодинамиканың екінші заңы 15. Энтропия және негэнтропия. 16. В.И.Вернадский еңбектері 17. Бауэр принципі 18. Пригожин теоремасы. 19. П.В.Кобзев концепциясы 20. Қайтымды және қайтымсыз термодинамикалық процестер 21. КПД био жүйесі. 22. Гесс заңы 23. Энергия. Энергии түрлері. 24. Жұмыс түрлері 25. Автотолқындар 26. Тербеліс процесінің механизмдері 27. Биоырғақтар туралы 28. Биоритм және адаптация. 29. Дисперсия. Дисперсия түрлері. 30. Пейсмекер туралы 2 РБ тапсырмалары : (3-4 тақырыптар бойынша ) 1. Нернст теңдеуі 2. Доннан теңдігі 3. Диффузионды потенциалдар 4. Мембраналық потенциалдар 5. Тотығу-тотықсыздану потенциалы 6. Тыныштық потенциалы 7. Әрекет потенциалы 8. Стокс заңы 9. Электронды-парамагнитті резонанс. 10. Электр ағымдарының байланыссыз тіркелуі 11. Электрогенді иондар ағымының биоэнергетикасы 12. Фотобиологиялық процестер 13. Молекулалардың энергетикалық теңдеулері 14. Люминесценция. 15. Флуоресценция. 16. Фосфоресценция. 17. Хемилюминесценция. 18. Лазер,олардың түрлері. 19. Рентген сәулелері 20. Альфа-бөлшектер 21. Бета- бөлшектер 22. Протондар және дейтрондар 23. Ионадушы сәулелер физикасы 24. Иондаушы сәулелер түрлері 25. Биожүйелердің электрөткізгіштігі 26. Тұрақты токтың электрөткізгіштігі 27. Ауыспалы токтың электрөткізгіштігі 28. Импеданс. 29. Поляризация түрлері 30. Акупунктуралы диагностика. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ «Биофизиканың таңдаулы бөлімдері » курсы бойынша кесте және сызбалардың саны -24. Қажетті лабораториялық құрылығылар-(РН-метр, спектрофотометр, лазер, монохроматор, электростимулятор, осциллограф, биокүшейткіш, центрифугалар микроскоп, лабораториялық шынылар,химиялық реактивтер, лабораториялық жануарлар). Пән бойынша бақылау тапсырмалары- 400 тест сұрақтары және биофизикалық есептер. Ұсынылған әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер: 3. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 4. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 6. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 7. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 8. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 9. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы: КазГУ, 1994 10. Рубин А.Б. Биофизика (1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 11. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 12. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных: Учебник. М.: Высш.шк., 1988. 424 с. Қосымша әдебиеттер: 1. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 2. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 3. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 4. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромагнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 5. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 6. Ингрем Д. Электронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 7. Поливода Б.И., Конев В.В., Попов Г.А. Биофизические аспекты радиационного поражения биомембран. М.: Энергоатомиздат, 1990. 160с. 8. Кудряшов Ю.Б., Беренфельд Б.С. Основы радиационной биофизики. М.: МГУ, 1982. 304 с. ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ 1. Кибернетика. 2. Биокибернетика. 3. Функциональды жүйелер 4. Реттеуші жүйедлердің түрлері 5. Термодинамика. 6. Термодинамикалық жүйелер 7. Ашық термодинамикалық жүйелер 8. Жабық термодинамикалық жүйелер 9. Тұйықталған термодинамикалық жүйелер 10. Энергия. Энергиия түрлері. 11. Жұмыс. 12. Термодинамикалық тұрақты күйі 13. Термодинамиканың бірінші заңы 14. Термодинамиканың екінші заңы 15. Қайтымды және қайтымысз термодинмикалық процестер 16. Энтропия және негэнтропия. 17. Ішкі энергия. 18. Бос энергия 19. Байланысқан энергия. 20. Пригожин принципі 21. Тұрақты термодинамикалық күй 22. Аутостабилизация. Ле-Шателье-Брауна принципі. 23. Биожүйелердің электр өткізгіштігі 24. Тұрақты токтың электр өткізгіштігі 25. Ауыспалы токтың электр өткізгіштігі 26. Поляризация. 27. Поляризация түрлері 28. Ома заңы 29. Иондаушы сәулелердің физикасы 30. Иондаушы сәулелердің түрлері 31. Электромагнитті ИС 32. Корпускулярлы ИС 33. ИС жұтылу механизмі 34. Фотоэлектрлік эффект. 35. Комптон эффект. 36. Электрон-позитрон жұптарының түзілуі 37. ИС әсерінің теориясы 38. Нысана теориясы 39. Тура әсер теориясы 40. Жанама әсер теориясы 41. Тізбек раекциясының теориясы 42. Ультрадыбыс 43. Ультрадыбыстың механизмі 44. Люминесценция. 45. Фотобиологиялық процестер 46. Флуоресценция. 47. Фосфоресценция. 48. Митогенетикалық сәулеленулер 49. Биолюминесценция. 50. Сверхслабое свечение. 51. Лазерлі сәулелер.Қолданылуы 52. Лазерлі сәулелер сипаттамасы 53. Ионофорез. 54. Осмос. 55. Биопотенциалдар. КГР. 56. Биопотенциалдар генерациясы механизмі. 57. Автотолқындар. 58. Тербеліс процестерінің механизмдері 59. Биоырғақтар тураы 60. Пейсмекер 61. Биоырғақ және адаптация. 62. Дисперсия. Дисперсия түрлері. 63. Импеданс. 64. Электрөткізгіштік тәсілдерінбиологияда,медицинада қолданылу тәсілдері 65. Рентген сәулелері 66. Ультрадыбыстың медицинада қолданылуы 67. - бөлшектер 68. Биологиялық жүйелердегі КПД 69. -бөлшектер. 70. Протоны және дейтродар. 71. Қазақстандағы биофизикалық зерттеулердің дамуы 72. Биоырғақтардың құрылымдық параметрлері 73. Хронорезистенттілік. «БИОФИЗИКАНЫҢ ТАҢДАУЛЫ ТАРАУЛАР» ПӘНІ БОЙЫНША СИЛЛАБУС Оқытушы:б.ғ.д.,профессор Тулеуханов С.Т. Байланыс ақпараты: Биофизика және биомедицина кафедрасы 480078, г. Алматы, әль-Фараби, 71, корпус Биофак, ауд 426 Тел.: (8-3272) 472649 (аб.1207) E-mail: Tuleukhanov @kazsu.kz Курстың түсініктемесі: «Биофизиканың таңдамалы тараулары» курсы докторнаттарды биофизика заңдылықтарының теориялық және физика заңдылықтарының тірі жүйеге байланысты негізгі түсініктерінмен танысуға мүмкіндік береді және сонымен қатар,биолог-маман болып қалыптасуындағы теориялық білімін ұштастыруға мүмкіндік береді. Пәннің оқытылудағы мақсаты «Биофизиканың таңдамалы бөлімдері» - пәні обьект мен биофизикалық процестердің ерекшеліктері,биологиялық процестерге биофизикалық қадамдардың ерекшелігі және биофизикамен биофизикалық зерттеу әдістерінің принциптері туралы толық білімін жетілдіру. Пәнді оқытудағы негізгі міндеттер - биофизиканың негізгі тараулары бойынша жалпы биологиялық және биофизикалық білім беру; - биофизиканың фундаментальды заңдылықтары туралы түсінікті қамтамасыз ету; - биофизиканын басты жетістіктері мен болашақтағы дамуы туралы түсіндіру; - докторнаттарға биологиядағы биофизиканың жетістіктерін пайдалана алатын теориялық және қолданбалы ой қалыптастыру Аталған пәнді игергеннен кейін докторнаттар Білуі керек:жасушадағ және ағзадағы биофизиканың негізгі заңдылықтарын; биологиялық заңдылықтар негізіндегі физика заңдарының негіздерін; термодинамиканың бірінші және екінші заңдарын; Гессе заңын;Пригожин және Э.Бауэр заңдарын;фотобиологиялық және биоэлектрлік механизмдерді; радиобиология заңдылықтарын; биологиялық ырғақтардың генерациясы механизмдерін;биоэлектрлік жүйелердің энергия өткізу қабілеттерін, биофизикалық негізгі зерттеу әдістерін. Өзінің ғылыми зерттеу жұмыстарында практикалық дағдылар мен теориялық білімін қолдана алуы керек. Биофизика теориялық және фундаментальды пән болып есептеледі сондықтан аталған пәнді оқу барысында физика, химия, математика, информатика, биохимия, физиология, микробиология, ботаника,зоология, генетика, информатика, экология сияқты пәндерді де толық меңгергені керек. Аталған пән бойынша лабораториялық практикум Биофизиканың барлық тарауларын қамтиды. Пәннің еңбек сыйымдылығы: 3 кредит,( дәріс 15сағат,лабораториялық 30 сағат, барлық аудиториялық сағат 45, ДӨЖ 45сағат,ДОӨЖ 45 сағат,жалпы еңбек сыйымдылығы 135 сағат,РБ саны 2 ). Пререквизиті: Физика, Химия, Биохимия, Адам,жануарлар және өсімдіктер физиологиясы цитология и генетика. ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ 1 Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері(11 сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік күйлер және биоэлектрлік потенциалдар (10сағат) 4 Тақырып. Квантты биофизика және электромагниттік және корпускулярлы сәулеленулердің биологиялық әсерімен физика-химиялық негіздері (9 сағат) ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі: 13. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 14. Арызханов Б.С. Биологиялық физика. Алматы: Қайнар, 1990 15. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 16. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 17. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 18. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 19. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы.:КазГУ, 1994 20. Рубин А.Б. Биофизика ( 1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 21. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 Қосымша: 9. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 10. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 11. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 12. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромаггнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 13. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 14. Ингрем Д. Электпронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 15. Пән бойынша оқу пәнінің кестесі Жұмыс түрлері Апталар 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Дәрістер 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Лабораториялық 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Рубежді бақылау * * ДӨЖ беру мен тапсыру кестелері Тақырып № Тапсырма беру аптасы Тапсыру аптасы 1Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып.Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері (11сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік потенциалдар және биоэлектрлік құбылыстар(10сағат) 4Тақырып. Квантты биофизика және корпускулярлы сіулеленулер мен электромагнитті сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық ерекшеліктері (9 сағат). 1-5 6-10 11-12 13-15 2-6 7-11 12-13 14-15 ДӨЖ тапсырмалары 26. Физиотерпиядағы биофизиканың мәні 27. Термодинамикалық жүйелердің жіктелуі 28. Термодинамиканың бірінші заңы 29. Термодинамиканың екінші заңы 30. Биологиялық жүйелердегі градиенттер 31. Биоплазма консепциясы 32. Электродты және ионды потенциалдар 33. Мембаранлық және тыныштық потенциалының пайда болу теориялары 34. Биопотенциалдар түзілуіндегі полиэлектролиттердің ролі 35. Биологиялық жүйелердегі бос радикалдар 36. Флуорометрлік құрылымдардың әрекет принципі мен оларды қолдану 37. Тірі жүйелердегі электрлік потенциалдардыдың әртүрлілігін анықтау әдістері 38. Биологиялық обьектілердің спектрінің жұтылуы 39. Сенсибилизация механизмі 40. Көру мен фотосинтездің биофизикалық механизмдері 41. Биотехнология және ауыл шарушылығындағы лазердің қолданылуы 42. Ауыл шаруашылық және медицинада иондаушы сіулелердің қолданылуы 43. Ауыл шаруашылығы және медицинада электрлік және магниттік аймақтардың қолданылуы 44. Биологиялық обьектілер арқылы тқрақты токтың өту заңдылықтары 45. Биологиялық обьектілер арқылы ауыспалы токтың өту заңдылықтары 46. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігін қолдану әдістері 47. Клеткадағы органоидтардың ауысуының адаптациялық механизмдері 48. Биологиялық жүйелердің сенімділігі және реакция жылдамдығына тәуелділігі 49. Судың құрылымы және автореттелудегі ролі 50. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігі әдістерінің қолданылуы Сабаққа дайындалуға арналған материалды оқу кестесі № п/п Сабақ тақырыптары СРД тапсырмасы Тапсырманың мақсаты мен мазмұны Пайдалануға ұсынылатын әдебиет. Бақылау түрі Тапсыр мерзімі Макс. балл в % 1 Биофизика – қоршаған ортаның физикалық факторларына Және биологиялық жүйелердің реактивтілік механиз апта дері мен физика-химиялық процесстерінің заңдылықтары туралы ғылым 1.Биофизикалық зерттеу әдістері. Биофизикалық зерттеулердің деңгейлері: космостық,ағзалық,клеткалық,субклеткалық,молекулярлық Биофизикадағы негізгі қолданбалы әдістерді білу. Ұйымдастыру деңгейі мен жүйелерді бағалау критерийлерін үйрену. 22. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 2 2 2 Термодинамика – ағзадағы зат,жылу және энергия алмасуы туралы ғылым Ағза ашық жүйе ретінде. Термодинамикалық жүйеден биотермодинамикалық жүйенің айырмашылығы.В.И.Вернадскийдің гомеостаз туралы еңбектері. Тірі жүйенің өлі жүйеден айырмашылығын қарастыру, тірі тұтастығы мен жүйелілігі туралы көзқарас қалыптастыру. 23. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 4 апта 3 3 Термодинамикажәне энергетикалық процестер Биологиялық жүйелердегі градиенттер Биологиялық жүйелердегі градиенттер туралы түсініктің болы Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 6 апта 2 4 Тепе-тең емес термодинамика Энтропия Негэнтропия. Тірі жүйелердегі қалыптасу алгоритмі болмауы мен антиэнтропия туралы П.В.Кобзев концепциясы Тірі жүйелердегі антиэнропия туралы түсініктің болуын қалыптастыру Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 8 нед 2 5 Автотолқындар. Автотербелісті процесстер. Биожүйенің тербелус параметрлері құрылымы бойынша функционалды күйін болжау. Зерттеулерде автотербелісті процестерді ажырата білуге үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 10 апта 2 6 Биолокация және оның геология мен экологияда қолданылуы. Биологиялық жүйелерді ұйымдастыру туралы. Тіршілік әрекетіндегі биоырғақтардың ролі Биоырғақты талдай бәлу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 12 апта 2 7 Биопотенциалдардың түзілуі мен қалыптасуындағы полиэлектролиттердің ролі. Электрлік аймақтардың байланыссыз тіркелуі. Пляеваның еңбектнріндегі электростатикалық аймақтарды тіркеу әдістері. Иондардың биоэнергетикасы мен иондар ағымы. . Тірі жүйелердің биопотенциалын анықтап үйрену. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 14 апта 4 8 Акупунктура. Электр тогын акупунктурада қолдану. Ауыл шаруашылық, медицинада және биологияда электрөткізгіштік әдісін қолданылуы. Акупунктуралық нүктелердің теориялары мен механизмдерін білу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 4 9 Флуоресценция, Стокс заңы. Антистоксиялық флуоресценция. Лабораториялық жұмыстағы фуорометрлік құрылғылардың қолданылу принциптері Флуорометриялық әдістерді өолдануды үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 2 10 Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдері Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдерінен хабардар болу Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 2 11 Иондаушы сәулелерді практика мен ғылымда қолдану.Химиялық қорғаныс.Ультра дыбыстардың медицинада қолданылуы. Аз интенсивті және үлкен жиіліктегі лазерлік сәулелердің биофизикалық механизмдері. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5 1 РБ тапсырмалары : (1-2 тақырыптар бойынша ) 31. Термодинамиканың 1-ші заңының биологиялық жүйелерге қолданылуындағы тәжірибелік дәлелдемелері 32. Ішкі энергия 33. Біріншілік(негізгі) және екіншілік(белсенді) жылу 34. Ағзаның энергетикалық балансы 35. Биофизиканың физиотерапиядағы мәні(диаермия,индутотермия,лазеротерапия) 36. Биофизиканың медициналық,ауыл шаруашылық және де өзгеде салалардың дамуындағы маңызы 37. Стационарлы күйге көшу 38. Парабиоз және паранекроз 39. Термодинамикалық жүйелер 40. Ашық термодинамикалық жүйе 41. Жабық термодинамикалық жүйе 42. Тұйықталған термодинамикалық жүйе 43. Термодинамиканың бірінші заңы 44. Термодинамиканың екінші заңы 45. Энтропия және негэнтропия. 46. В.И.Вернадский еңбектері 47. Бауэр принципі 48. Пригожин теоремасы. 49. П.В.Кобзев концепциясы 50. Қайтымды және қайтымсыз термодинамикалық процестер 51. КПД био жүйесі. 52. Гесс заңы 53. Энергия. Энергии түрлері. 54. Жұмыс түрлері 55. Автотолқындар 56. Тербеліс процесінің механизмдері 57. Биоырғақтар туралы 58. Биоритм және адаптация. 59. Дисперсия. Дисперсия түрлері. 60. Пейсмекер туралы 2 РБ тапсырмалары : (3-4 тақырыптар бойынша ) 31. Нернст теңдеуі 32. Доннан теңдігі 33. Диффузионды потенциалдар 34. Мембраналық потенциалдар 35. Тотығу-тотықсыздану потенциалы 36. Тыныштық потенциалы 37. Әрекет потенциалы 38. Стокс заңы 39. Электронды-парамагнитті резонанс. 40. Электр ағымдарының байланыссыз тіркелуі 41. Электрогенді иондар ағымының биоэнергетикасы 42. Фотобиологиялық процестер 43. Молекулалардың энергетикалық теңдеулері 44. Люминесценция. 45. Флуоресценция. 46. Фосфоресценция. 47. Хемилюминесценция. 48. Лазер,олардың түрлері. 49. Рентген сәулелері 50. Альфа-бөлшектер 51. Бета- бөлшектер 52. Протондар және дейтрондар 53. Ионадушы сәулелер физикасы 54. Иондаушы сәулелер түрлері 55. Биожүйелердің электрөткізгіштігі 56. Тұрақты токтың электрөткізгіштігі 57. Ауыспалы токтың электрөткізгіштігі 58. Импеданс. 59. Поляризация түрлері 60. Акупунктуралы диагностика. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ «Биофизиканың таңдаулы бөлімдері » курсы бойынша кесте және сызбалардың саны -24. Қажетті лабораториялық құрылығылар-(РН-метр, спектрофотометр, лазер, монохроматор, электростимулятор, осциллограф, биокүшейткіш, центрифугалар микроскоп, лабораториялық шынылар,химиялық реактивтер, лабораториялық жануарлар). Пән бойынша бақылау тапсырмалары- 400 тест сұрақтары және биофизикалық есептер. Ұсынылған әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер: 24. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 25. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 26. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 27. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 28. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 29. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 30. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы: КазГУ, 1994 31. Рубин А.Б. Биофизика (1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 32. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 33. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных: Учебник. М.: Высш.шк., 1988. 424 с. Қосымша әдебиеттер: 16. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 17. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 18. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 19. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромагнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 20. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 21. Ингрем Д. Электронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 22. Поливода Б.И., Конев В.В., Попов Г.А. Биофизические аспекты радиационного поражения биомембран. М.: Энергоатомиздат, 1990. 160с. 23. Кудряшов Ю.Б., Беренфельд Б.С. Основы радиационной биофизики. М.: МГУ, 1982. 304 с. Білімді бағалау: 1 Рубеждік бақылау -100%-7 апта; 2 Рубеждік бақылау -100%-8 апта; Емтихан -100% ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Биология және биотехнология факультеті Бекітемін Биология және биотехнология факультетінің Ғылыми кеңесі хатама №__1__ «_15__»___09_ 2015 г. декан _________________Б.К.Заядан «Биофизиканың таңдаулы тараулары» пәні бойынша ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ Оқу түрі күндізгі Курс 1 семестр 1 Кредит саны 3 Дәріс 15сағат Лабораториялық 30 сағат Барлық аудиториялық сағат 45 ДӨЖ 45сағат ДОӨЖ 45 сағат Жалпы еңбек сыйымдылығы 135 сағат РБ саны 2 Емтихан 1 Жұмыс бағдарламасын құрастырған б.ғ.д.,профессор С.Т.Тулеуханов 2015 жылы « » қыркүйекте Биофизика және биомедицина кафедарасының мәжілісі отырысында қаралды Биофизика және биомедицина кафедрасының меңгерушісі профессор _________________________ С.Т.Тулеуханов Факультеттік әдістемелік бюросында келісілген « » қыркүйек 2015ж. Хаттама № 1 Төраға_____________________ Алматы, 2015 Алғы сөз «Биофизиканың таңдамалы тараулары» курсы докторнаттарды биофизика заңдылықтарының теориялық және физика заңдылықтарының тірі жүйеге байланысты негізгі түсініктерінмен танысуға мүмкіндік береді және сонымен қатар,биолог-маман болып қалыптасуындағы теориялық білімін ұштастыруға мүмкіндік береді. Пәннің оқытылудағы мақсаты «Биофизиканың таңдамалы бөлімдері» - пәні обьект мен биофизикалық процестердің ерекшеліктері,биологиялық процестерге биофизикалық қадамдардың ерекшелігі және биофизикамен биофизикалық зерттеу әдістерінің принциптері туралы толық білімін жетілдіру. Пәнді оқытудағы негізгі міндеттер - биофизиканың негізгі тараулары бойынша жалпы биологиялық және биофизикалық білім беру; - биофизиканың фундаментальды заңдылықтары туралы түсінікті қамтамасыз ету; - биофизиканын басты жетістіктері мен болашақтағы дамуы туралы түсіндіру; - докторнаттарға биологиядағы биофизиканың жетістіктерін пайдалана алатын теориялық және қолданбалы ой қалыптастыру Аталған пәнді игергеннен кейін докторнаттар Білуі керек:жасушадағ және ағзадағы биофизиканың негізгі заңдылықтарын; биологиялық заңдылықтар негізіндегі физика заңдарының негіздерін; термодинамиканың бірінші және екінші заңдарын; Гессе заңын;Пригожин және Э.Бауэр заңдарын;фотобиологиялық және биоэлектрлік механизмдерді; радиобиология заңдылықтарын; биологиялық ырғақтардың генерациясы механизмдерін;биоэлектрлік жүйелердің энергия өткізу қабілеттерін, биофизикалық негізгі зерттеу әдістерін. Өзінің ғылыми зерттеу жұмыстарында практикалық дағдылар мен теориялық білімін қолдана АЛУЫ КЕРЕК. Биофизика теориялық және фундаментальды пән болып есептеледі сондықтан аталған пәнді оқу барысында физика, химия, математика, информатика, биохимия, физиология, микробиология, ботаника,зоология, генетика, информатика, экология сияқты пәндерді де толық меңгергені керек. Аталған пән бойынша лабораториялық практикум Биофизиканың барлық тарауларын қамтиды. Пәннің еңбек сыйымдылығы: 3 кредит,( дәріс 15сағат,лабораториялық 30 сағат, барлық аудиториялық сағат 45, ДӨЖ 45сағат,ДОӨЖ 45 сағат,жалпы еңбек сыйымдылығы 135 сағат,РБ саны 2 ). ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ 1 Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері(11 сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік күйлер және биоэлектрлік потенциалдар (10сағат) 4 Тақырып. Квантты биофизика және электромагниттік және корпускулярлы сәулеленулердің биологиялық әсерімен физика-химиялық негіздері (9 сағат) ДӘРІС КУРСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ 1 ТАҚЫРЫП. Термодинамика (6 сағат) 1 Дәріс. Биофизика- қолданбалы маңызы бар теориялық ғылым. (1сағат) Биофизика – биологиялық кеңістіктегі физикалық процестер туралы ғылым 1. Биофизика – биологиялық кеңістіктегі физикалық процестер мен олардың орта факторларына реактивтілігі туралы ғылым. 2. Биофизиканың даму тарихы. 3. Тірі ағзалардағы физикалық химияның, және физиканың заңдылықтарының өзіндік ерекшеліктері. 4. Биологиялық жүйелердің динамикасы,гетерогенділігі. 2 Дәріс. Биологиялық жүйелердің термодинамикасы (1сағат) Термодинамика – ағзадағы зат,жылу және энергия алмасуы туралы ғылым. 1. Терминология және түсінік: Жүйе,энергия,жұмыс, термодинамикалық функциялар, термодинамикалық тепе-теңдік. 2. Термодинамикалық жйүелердің жіктелуі: жабық (изолирленген және тұйықталған) және ашық жүйелер. 3. Ағза-ашық жүйе ретінде. 4. Биотермодинамикалық жүйенің темодинамикалық жүйеден айырмашылығы. 3 Дәріс. Биологиялық жүйелердің термодинамикасы (жалғасы) (1сағат) Термодинамиканың 1-ші заңы, және биологиялық жүйелерді термодинамиканың заңдарының қолданылуының дәлелдері 1. Ішкі энергия . 2. Жұмыс түрлері. Бірінші(негізгі) және екінші (белсенді) жылу. 3. Биожүйелердің КПД 4. Ағзаның энергетикалық балансы . 5. Гесс заңы. 4 Дәріс. Термодинамиканың 2-ші заңы (1сағат) Термодинамиканың 2-ші заңы және оның биололгиядағы маңызы. 1. Энтропия, бос және байланыстағы энергия. 2. Ағза және клетка «химиялық машина» 3. Негізгі процестердің термодинамикалық сипаттамалары, энергияның қорлары және жойылуы( көмірсулардың тотығуы,фотосинтез, АТФ гидролизі ) 5 Дәріс. Тірі жүйелердің стационарлық күйі(1 сағат) Термодинамикалық процесстердеің қайтымды және қайтымсыз процестері 1. Термодинамикалық тепе-теңдіктен стационарлы күйдің айырмашылығы 2. Қозғаушы күш ағындары 3. Энтропияның өндірілуі және ағымы, «теріс энтропия» немесе «негэнторпия». 6 Дәріс. Тепе-теңдіксіз термодинамика (1 сағат) Ашық жүйедегі энтропия мен ашық энергияның балансы 1. Э.Бауэр принципі. Тұрақты энергетиканың теңсіздігі 2. Пригожин теоремасы. 3. Онзагер принципі. 4. Жаңа стационарлы күйге ауысудағы тірі жүйелердің экстремальды күйі 2 тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері(3 сағат) 7 Дәріс. Клеткадағы физика-химиялық процесстердің автореттелуі(1 сағат) Автореттелу принциптері мен байланысты басқару түрлері 1. Сулы құрылымның биофизикасы 2. Реакция жылдамдығы мен элементтер санына тәуелді биологиялық жүйелердің сенімділігі 3. Стационарлы күйдің тұрақтылығының физика-химиялық жағдайлары : энергия және энтропия ағыны 8 Дәріс.Өзін-өзі реттеуші жүйелер ( 1 сағат) (жалғасы) 1. Ағзадағы автореттелу механизмдері. 2. Клетка метаболизміндегі құрылымдық липидтердің өзіндік тотығу реакцияларының ролі 3. Жүрек автореттелу циклінің мысалы ретінде. Жүрек бұлшықеттерінің автоматизм механизмі 9 Дәріс. Биофизикалық тұрғыдан адаптация (1 сағат) Тірі обьектілердің адаптациясы 1. Ағзаның тотықсыздануға қарсы жүйелері және сыртқы орта жағдайларына бейімделуі 2. Клетка органоидтарының алмасуының механизмі 3. Биоырғақ және хронобиология 10 Дәріс. Биоэлектрлік күйлер және биоэлектрлік потенциалдар (2 сағат) 10 Дәріс. Биопотенциадардың пайда болуындағы иондар рольінің маңызы(1 сағат) Тыныштық күйдегі потенциал пайда болуының мембраналық және фазалық теориялары 1. Концентрациялық тізбектер. Электронды және ионды потениалдар. 2. Нернст теңдеулері. Тотығу-тотықсыздану потенциалдары. 3. Диффузиялы потенциалдар. Доннан тепе-теңдіктері. 4. Мембраналық потенциалдар. Фазалық потенциалдар. 5. Тыныштық потенциалы. 11 Дәріс. Тірі жүйелердің электөткізгіштігі. (1 сағат) (жалғасы) Биологиялық обьектілер арқылы тұрақты токтың өту заңдылықтары 1. Поляризацияның пайда болуы. Поляризация коэффициенті. 2. Электр өткізгіштің анаомальды дисперсиясы. 3. Тірі ұлпалардың белсенді және реактивті қарсыласы. Суммарлы қарсыласу (импеданс). 4. Фазадан жылжудың тангенс. Эквивалентті схемалар. 5. Биологиялық обьектілердің шамадан тыс токты өткізу заңдылықтары. Тақырып 4. Электромагниттік және корпускулярлы сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық негіздері және квантты биофизика (4 сағат) 12 Дәріс Лекция. Фотобиологиялық процестер (1 сағат). Фотобиологиялық процесстердің жіктелуі. 1. Жарықтың жұтылу заңдылықтары. 2. Биологиялық обьектілердің жұтылуының спектрі. 3. Молекулалардың энергетикалық теңдеуі. Бос радикалдар мен олардың триплетті теңдеулері. 4. Сенсибилизация механизмдері. 5. Фотобиологиялық жүйелердегі спект әсері. Электрон тасымалдануының индуктивті резонанс механизмдері. Люминесценция (флуоресценция и фосфоресценция). 13 Дәріс. Радиобиология (1 сағат) Иондаушы сәулелердің алғашқы әсерлері. 1. Электромагниттік(рентген және гамма) және корпускулярлы (альфа, бета, протон, нейтрондар) сәулеленулердің физикалық табиғаты. 2. Ионизация және қозу.Ионизацияның салыстырмалы тығыздығы. 3. Иондаушы сәулелердің биологиялық әсерінің ерекшеліктері. 4. Рұқсат етілген мөлшерлер. 5. Радиолиз. Радиацияның тура және жанама теориялары. 14 Дәріс.Иондаушы сәулелер әсерінің механизмдеі (1сағат) Клеткалық деңгейдегі әсерлерінің негізгі механизмдері 1. Клеткалардың летальды және летальды емес сәулеленулерге реакциясы 2. Толық және сирек иондаушы сәулеленулер кезіндегі сәулелену мөлшерініңзақымдайтын сәулелердің дамуының жалпы заңдылықтары 3. Сәлелі зақымдалулардан кейінгі клеткалардың қалпына келуі 4. Радиомодифицирлеуші әсерлер. 15 Дәріс. Иондаушы радиация әсерінің механизмдері (жалғасы) Ағзалық деңгейдегі әсерінің негізгі механизмдері Әртүрлі ағзалардың радиосезгіштігі.Сәулелік (оттегінің парциалды қысымы,температура,ағзаның физиологиялық күйі) зақымдануларға әсер ететін факторлар 1. Адамның сәуле аурулары. 2. Радиацияның аз мөлшерінің әсері 3. Сәулеленулердің негізгі көздері (табиғи,жасанды,тхногенді). ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ КУРСТЫҢ МАЗМҰНЫ 1 Тақырып. Термодинамика (4 сағат) Лабораториялық сабақтың жоспары: ( 2сағат ) 1. Биофизика лабораториялық практикумындағы қауіпсіздік ережелері. 2. № 1 Лабораториялық жұмыс. «Энергия активациясы мен температура коэфициентін анықтау». Жұмыстың мақсаты: Реакция жылдамдығының қоршаған температурасына реакциясын экспериментальды тексеру. Есеп:1.Изолирленген бақа жүрегі жиырылуының температуралық коэффициентін табу. 3. Берілген реакцияның энергиясын есептеу. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) 1. Лабораториялық жұмыс № 2. «Өсімдік тұқымымен сорбциаланған суды зерттеу» Жұмыстың мақсаты: Қоршаған ортаның температурасына байланысты өсімдік тұқымымыен сорбциаланған судың жылдамдығына тәжірибе жасау. Есеп:1. Қоршаған ортаның температурасына байланысты өсімдік тұқымымыен сорбциаланған судың жылдамдығының жиілігін анықтау. (мұздату, қыздыру, бөлме температурасы). 2. Өсімдік тұқымымен сорбциаланған суға факторлы талдау жасау. 2 Тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелудің принциптері (8сағат) Лабораториялық сабақтың жоспары (2 сағат): Лабораториялық жұмыс № 3. «Өсімдік ұлпаларын тірі күйінде бояу әдістері» Жұмыстың мақасты:Қоршаған орта температурасына және физиологиялық күйіне бояу сорбциясы жылдамдығының тәуелділігіне тәжірибе жасау. Есеп 1:Бояу сіңуінің қоршаған орта температурасына қарай жиілігін табу( мұздату, жылыту, бөлме температурасы). 2. Бояудың сіңуіне факторлы талдау жүргізу. Лабораториялық сабақтың жоспары(2 сағат): Лабораториялық жұмыс № 5. « Өсімдік және жануарлар ұлпаларының бояуы сіңуінің ерекеліктерін үйрену» Жұмыстың мақсаты: Зерттеу обьектісіне байланысты бойу сіңуінің жылдамдыққа тәуелділігін тәжірибе арқылы анықтау ( өсімді және жануар ұлпалары). Есеп1. Бояу сіңуінің қоршаған орта температурасына қарай жиілігін табу( мұздату, жылыту, бөлме температурасы. 2. Бояудың сіңуіне факторлы талдау жүргізу. Лабораториялық сабақтың жоспары (2сағат) Лабораториялық жұмыс №6. « Парабиоздың ерекшеліктерін үйрену» Жұмыстың мақсаты: Сыртқы әсерлерге байланысты парабиоздың күйін тәжірибе арқылы зерттеу. Есеп 1. Парабиоз күйінің заңдылықтарына сәйкес қоршаған орта температурасына қарай жиілігін табу( мұздату, жылыту, бөлме температурасы 2.Сатиситикалық талдау жасау. Лабораториялық сабақтың жоспары (2 сағат). Лабораториялық жұмыс №7. «Биоырғақтың алмасуын есептеу» Жұмыстың мақсаты: Өз биоырғағын анықтауды үйрену және оны түзету жолдарымен танысу үйрену. Есеп1. Өз биоырғағын есептеу. 2.Кеңістіктегі биоырғақ алмасуының нақтылығын табу. 3.Алынған мәліметтерді әдебиетпен салыстырып қорытынды жасау. Тақырып 3. Биоэлектрлік потенциал және биоэлектрлі құбылыстар(10 сағат) Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялық жұмыс №8. «Электрокардиография (ЭКГ). Тіркеу әдістері » Жұмыстың мақсаты: ЭКГ де жұмыс жасап үйрену . Есеп: 1. ЭКГ-нәң барлық тісшелерін табу. 2.ЭКГ жазбаларын салыстыру және қорытынды жасау. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялыө жұмыс №9. «Электрокардиография (ЭКГ). Корреляциялық талдау және автотолқынды функция құру. Жұмыстың масаты: Жүрек бұлшықетінің автотолқынды құбылысын зерттеу. Есеп:1. ЭКГ жазбалары бойынша автокоррелограмманы табу. 2. Жүректің электрлік осін тұрғызу. 3. Алынған мәліметтерді талқылау және қорытынды шығару. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялық жұмыс №10. « Мембаран арқылы иондардың өтуін зерттеу». Жұмыстың мақсаты: Әртүрлі иондардың биологиялық мембрана арқылы өтуін тәжірибе арқылы анықтау. Есеп:1. Нартий және калий иондарының тогын есептеу. 1. Мембараналық потенциалдың теңдігін табу. 2. Алынған мәліметтерді әдебиеттермен салыстыру. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2сағат) Лабораториялық жұмыс №11. « Әрекет потенциалын анықтау» Жұмытстың мақсаты: Жүйке-бұлшыет препаратының ӘП тіркеу. Есеп: 1. Тітіркендіргіштің күші мен жиілігіне қарай ӘП зерттеу. 1. Алынған мәліметтерді әдебиеттермен салыстырып қорытындылау. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораторилық жұмыс №12. « Тері нүктелерінің электр өткізгіштігін зерттеу» Жұмыстың мақсаты: Биологиялық активті нүктелерді аныықтап үйрену және тері арқылы токтың өту заңдылықтарын үйрену. Есеп: 1. БАН электрөткізгіштігін тіркеу. 2. Алынған мәліметтерді әдебиеттермен салыстырып қорытындылау. Тақырып 4. Квантты биофизика және корпускулярлы сіулеленулер мен электромагнитті сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық ерекшеліктері Лабораториялық жұмыстың жоспары: (1 сағат) Лабораториялық жұмыс №13. « Лазерлік сәулеленудің,поляризациялық жарықтың және табиғи жарықтың ерекшеліктерін анықтау » Жұмыстың мақсаты: Лазерлік сәулеленудің,поляризациялық жарықтың және табиғи жарықтың ерекшеліктерін үйрену. Есеп: 1. Монохроматор арқылы табиғи жарықты анықтап, спектрін салу. 2. Монохроматор арқылы сынапты шамды анықтап, спектрін салу. 3. Монохраматор арқылы лазерлі жарықты анықтап, спектрін салу. 4. Алынған мәліметтерді әдеби деректермен салыстыру. Лабораториялық сабақтың жоспары: (2 сағат) Лабораториялық жұмыс №14. «Оптикалық тығыздыққа байланысты биологиялық ерітінділер концентарциясын анықтау ». Жұмыстың мақсаты: Заттар арқылы сәулелену өтуінің заңдылықтарын үйрену. Есеп: 1. КФК-да әртүрлі концентрациядағы биологиялық ерітінділердің оптикалыө тығыздығын тіркеу. 2. Концентрацияға байланысты оптикалық тығыздық тәуелділігінің графигін құру. 3. Калибрлі қисық тұрғызуды үйрену. Лабораториялық сабақтың жоспары (2 сағат): Лабораториялық жұмыс №15. Дозиметрия Есеп: 1. Дозиметр жұмысымен танысу. 2. Гамма, бета, сәулеленулердің көрінуін анықтау. 3. Тұрмыстық заттардан сәулелену мөлшерін алу мүмкіндігін аныөтау. 4. . Пән бойынша оқу пәнінің кестесі Жұмыс түрлері Апталар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Дәрістер 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Лабораториялық 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Рубежді бақылау * * ДӨЖ беру мен тапсыру кестелері Тақырып № Тапсырма беру аптасы Тапсыру аптасы 1Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып.Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері (11сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік потенциалдар және биоэлектрлік құбылыстар(10сағат) 4Тақырып. Квантты биофизика және корпускулярлы сіулеленулер мен электромагнитті сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық ерекшеліктері (9 сағат). 1-5 6-10 11-12 13-15 2-6 7-11 12-13 14-15 ДӨЖ тапсырмалары 1. Физиотерпиядағы биофизиканың мәні 2. Термодинамикалық жүйелердің жіктелуі 3. Термодинамиканың бірінші заңы 4. Термодинамиканың екінші заңы 5. Биологиялық жүйелердегі градиенттер 6. Биоплазма консепциясы 7. Электродты және ионды потенциалдар 8. Мембаранлық және тыныштық потенциалының пайда болу теориялары 9. Биопотенциалдар түзілуіндегі полиэлектролиттердің ролі 10. Биологиялық жүйелердегі бос радикалдар 11. Флуорометрлік құрылымдардың әрекет принципі мен оларды қолдану 12. Тірі жүйелердегі электрлік потенциалдардыдың әртүрлілігін анықтау әдістері 13. Биологиялық обьектілердің спектрінің жұтылуы 14. Сенсибилизация механизмі 15. Көру мен фотосинтездің биофизикалық механизмдері 16. Биотехнология және ауыл шарушылығындағы лазердің қолданылуы 17. Ауыл шаруашылық және медицинада иондаушы сіулелердің қолданылуы 18. Ауыл шаруашылығы және медицинада электрлік және магниттік аймақтардың қолданылуы 19. Биологиялық обьектілер арқылы тқрақты токтың өту заңдылықтары 20. Биологиялық обьектілер арқылы ауыспалы токтың өту заңдылықтары 21. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігін қолдану әдістері 22. Клеткадағы органоидтардың ауысуының адаптациялық механизмдері 23. Биологиялық жүйелердің сенімділігі және реакция жылдамдығына тәуелділігі 24. Судың құрылымы және автореттелудегі ролі 25. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігі әдістерінің қолданылуы Сабаққа дайындалуға арналған материалды оқу кестесі № п/п Сабақ тақырыптары СРД тапсырмасы Тапсырманың мақсаты мен мазмұны Пайдалануға ұсынылатын әдебиет. Бақылау түрі Тапсыр мерзімі Макс. балл в % 1 Биофизика – қоршаған ортаның физикалық факторларына Және биологиялық жүйелердің реактивтілік механиз апта дері мен физика-химиялық процесстерінің заңдылықтары туралы ғылым 1.Биофизикалық зерттеу әдістері. Биофизикалық зерттеулердің деңгейлері: космостық,ағзалық,клеткалық,субклеткалық,молекулярлық Биофизикадағы негізгі қолданбалы әдістерді білу. Ұйымдастыру деңгейі мен жүйелерді бағалау критерийлерін үйрену. 1. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 2 2 2 Термодинамика – ағзадағы зат,жылу және энергия алмасуы туралы ғылым Ағза ашық жүйе ретінде. Термодинамикалық жүйеден биотермодинамикалық жүйенің айырмашылығы.В.И.Вернадскийдің гомеостаз туралы еңбектері. Тірі жүйенің өлі жүйеден айырмашылығын қарастыру, тірі тұтастығы мен жүйелілігі туралы көзқарас қалыптастыру. 2. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 4 апта 3 3 Термодинамикажәне энергетикалық процестер Биологиялық жүйелердегі градиенттер Биологиялық жүйелердегі градиенттер туралы түсініктің болы Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 6 апта 2 4 Тепе-тең емес термодинамика Энтропия Негэнтропия. Тірі жүйелердегі қалыптасу алгоритмі болмауы мен антиэнтропия туралы П.В.Кобзев концепциясы Тірі жүйелердегі антиэнропия туралы түсініктің болуын қалыптастыру Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 8 нед 2 5 Автотолқындар. Автотербелісті процесстер. Биожүйенің тербелус параметрлері құрылымы бойынша функционалды күйін болжау. Зерттеулерде автотербелісті процестерді ажырата білуге үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 10 апта 2 6 Биолокация және оның геология мен экологияда қолданылуы. Биологиялық жүйелерді ұйымдастыру туралы. Тіршілік әрекетіндегі биоырғақтардың ролі Биоырғақты талдай бәлу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 12 апта 2 7 Биопотенциалдардың түзілуі мен қалыптасуындағы полиэлектролиттердің ролі. Электрлік аймақтардың байланыссыз тіркелуі. Пляеваның еңбектнріндегі электростатикалық аймақтарды тіркеу әдістері. Иондардың биоэнергетикасы мен иондар ағымы. . Тірі жүйелердің биопотенциалын анықтап үйрену. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 14 апта 4 8 Акупунктура. Электр тогын акупунктурада қолдану. Ауыл шаруашылық, медицинада және биологияда электрөткізгіштік әдісін қолданылуы. Акупунктуралық нүктелердің теориялары мен механизмдерін білу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 4 9 Флуоресценция, Стокс заңы. Антистоксиялық флуоресценция. Лабораториялық жұмыстағы фуорометрлік құрылғылардың қолданылу принциптері Флуорометриялық әдістерді өолдануды үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 2 10 Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдері Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдерінен хабардар болу Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 2 11 Иондаушы сәулелерді практика мен ғылымда қолдану.Химиялық қорғаныс.Ультра дыбыстардың медицинада қолданылуы. Аз интенсивті және үлкен жиіліктегі лазерлік сәулелердің биофизикалық механизмдері. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5 1 РБ тапсырмалары : (1-2 тақырыптар бойынша ) 1. Термодинамиканың 1-ші заңының биологиялық жүйелерге қолданылуындағы тәжірибелік дәлелдемелері 2. Ішкі энергия 3. Біріншілік(негізгі) және екіншілік(белсенді) жылу 4. Ағзаның энергетикалық балансы 5. Биофизиканың физиотерапиядағы мәні(диаермия,индутотермия,лазеротерапия) 6. Биофизиканың медициналық,ауыл шаруашылық және де өзгеде салалардың дамуындағы маңызы 7. Стационарлы күйге көшу 8. Парабиоз және паранекроз 9. Термодинамикалық жүйелер 10. Ашық термодинамикалық жүйе 11. Жабық термодинамикалық жүйе 12. Тұйықталған термодинамикалық жүйе 13. Термодинамиканың бірінші заңы 14. Термодинамиканың екінші заңы 15. Энтропия және негэнтропия. 16. В.И.Вернадский еңбектері 17. Бауэр принципі 18. Пригожин теоремасы. 19. П.В.Кобзев концепциясы 20. Қайтымды және қайтымсыз термодинамикалық процестер 21. КПД био жүйесі. 22. Гесс заңы 23. Энергия. Энергии түрлері. 24. Жұмыс түрлері 25. Автотолқындар 26. Тербеліс процесінің механизмдері 27. Биоырғақтар туралы 28. Биоритм және адаптация. 29. Дисперсия. Дисперсия түрлері. 30. Пейсмекер туралы 2 РБ тапсырмалары : (3-4 тақырыптар бойынша ) 1. Нернст теңдеуі 2. Доннан теңдігі 3. Диффузионды потенциалдар 4. Мембраналық потенциалдар 5. Тотығу-тотықсыздану потенциалы 6. Тыныштық потенциалы 7. Әрекет потенциалы 8. Стокс заңы 9. Электронды-парамагнитті резонанс. 10. Электр ағымдарының байланыссыз тіркелуі 11. Электрогенді иондар ағымының биоэнергетикасы 12. Фотобиологиялық процестер 13. Молекулалардың энергетикалық теңдеулері 14. Люминесценция. 15. Флуоресценция. 16. Фосфоресценция. 17. Хемилюминесценция. 18. Лазер,олардың түрлері. 19. Рентген сәулелері 20. Альфа-бөлшектер 21. Бета- бөлшектер 22. Протондар және дейтрондар 23. Ионадушы сәулелер физикасы 24. Иондаушы сәулелер түрлері 25. Биожүйелердің электрөткізгіштігі 26. Тұрақты токтың электрөткізгіштігі 27. Ауыспалы токтың электрөткізгіштігі 28. Импеданс. 29. Поляризация түрлері 30. Акупунктуралы диагностика. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ «Биофизиканың таңдаулы бөлімдері » курсы бойынша кесте және сызбалардың саны -24. Қажетті лабораториялық құрылығылар-(РН-метр, спектрофотометр, лазер, монохроматор, электростимулятор, осциллограф, биокүшейткіш, центрифугалар микроскоп, лабораториялық шынылар,химиялық реактивтер, лабораториялық жануарлар). Пән бойынша бақылау тапсырмалары- 400 тест сұрақтары және биофизикалық есептер. Ұсынылған әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер: 3. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 4. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 6. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 7. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 8. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 9. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы: КазГУ, 1994 10. Рубин А.Б. Биофизика (1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 11. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 12. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных: Учебник. М.: Высш.шк., 1988. 424 с. Қосымша әдебиеттер: 1. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 2. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 3. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 4. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромагнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 5. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 6. Ингрем Д. Электронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 7. Поливода Б.И., Конев В.В., Попов Г.А. Биофизические аспекты радиационного поражения биомембран. М.: Энергоатомиздат, 1990. 160с. 8. Кудряшов Ю.Б., Беренфельд Б.С. Основы радиационной биофизики. М.: МГУ, 1982. 304 с. ЕМТИХАН СҰРАҚТАРЫ 1. Кибернетика. 2. Биокибернетика. 3. Функциональды жүйелер 4. Реттеуші жүйедлердің түрлері 5. Термодинамика. 6. Термодинамикалық жүйелер 7. Ашық термодинамикалық жүйелер 8. Жабық термодинамикалық жүйелер 9. Тұйықталған термодинамикалық жүйелер 10. Энергия. Энергиия түрлері. 11. Жұмыс. 12. Термодинамикалық тұрақты күйі 13. Термодинамиканың бірінші заңы 14. Термодинамиканың екінші заңы 15. Қайтымды және қайтымысз термодинмикалық процестер 16. Энтропия және негэнтропия. 17. Ішкі энергия. 18. Бос энергия 19. Байланысқан энергия. 20. Пригожин принципі 21. Тұрақты термодинамикалық күй 22. Аутостабилизация. Ле-Шателье-Брауна принципі. 23. Биожүйелердің электр өткізгіштігі 24. Тұрақты токтың электр өткізгіштігі 25. Ауыспалы токтың электр өткізгіштігі 26. Поляризация. 27. Поляризация түрлері 28. Ома заңы 29. Иондаушы сәулелердің физикасы 30. Иондаушы сәулелердің түрлері 31. Электромагнитті ИС 32. Корпускулярлы ИС 33. ИС жұтылу механизмі 34. Фотоэлектрлік эффект. 35. Комптон эффект. 36. Электрон-позитрон жұптарының түзілуі 37. ИС әсерінің теориясы 38. Нысана теориясы 39. Тура әсер теориясы 40. Жанама әсер теориясы 41. Тізбек раекциясының теориясы 42. Ультрадыбыс 43. Ультрадыбыстың механизмі 44. Люминесценция. 45. Фотобиологиялық процестер 46. Флуоресценция. 47. Фосфоресценция. 48. Митогенетикалық сәулеленулер 49. Биолюминесценция. 50. Сверхслабое свечение. 51. Лазерлі сәулелер.Қолданылуы 52. Лазерлі сәулелер сипаттамасы 53. Ионофорез. 54. Осмос. 55. Биопотенциалдар. КГР. 56. Биопотенциалдар генерациясы механизмі. 57. Автотолқындар. 58. Тербеліс процестерінің механизмдері 59. Биоырғақтар тураы 60. Пейсмекер 61. Биоырғақ және адаптация. 62. Дисперсия. Дисперсия түрлері. 63. Импеданс. 64. Электрөткізгіштік тәсілдерінбиологияда,медицинада қолданылу тәсілдері 65. Рентген сәулелері 66. Ультрадыбыстың медицинада қолданылуы 67. - бөлшектер 68. Биологиялық жүйелердегі КПД 69. -бөлшектер. 70. Протоны және дейтродар. 71. Қазақстандағы биофизикалық зерттеулердің дамуы 72. Биоырғақтардың құрылымдық параметрлері 73. Хронорезистенттілік. «БИОФИЗИКАНЫҢ ТАҢДАУЛЫ ТАРАУЛАР» ПӘНІ БОЙЫНША СИЛЛАБУС Оқытушы:б.ғ.д.,профессор Тулеуханов С.Т. Байланыс ақпараты: Биофизика және биомедицина кафедрасы 480078, г. Алматы, әль-Фараби, 71, корпус Биофак, ауд 426 Тел.: (8-3272) 472649 (аб.1207) E-mail: Tuleukhanov @kazsu.kz Курстың түсініктемесі: «Биофизиканың таңдамалы тараулары» курсы докторнаттарды биофизика заңдылықтарының теориялық және физика заңдылықтарының тірі жүйеге байланысты негізгі түсініктерінмен танысуға мүмкіндік береді және сонымен қатар,биолог-маман болып қалыптасуындағы теориялық білімін ұштастыруға мүмкіндік береді. Пәннің оқытылудағы мақсаты «Биофизиканың таңдамалы бөлімдері» - пәні обьект мен биофизикалық процестердің ерекшеліктері,биологиялық процестерге биофизикалық қадамдардың ерекшелігі және биофизикамен биофизикалық зерттеу әдістерінің принциптері туралы толық білімін жетілдіру. Пәнді оқытудағы негізгі міндеттер - биофизиканың негізгі тараулары бойынша жалпы биологиялық және биофизикалық білім беру; - биофизиканың фундаментальды заңдылықтары туралы түсінікті қамтамасыз ету; - биофизиканын басты жетістіктері мен болашақтағы дамуы туралы түсіндіру; - докторнаттарға биологиядағы биофизиканың жетістіктерін пайдалана алатын теориялық және қолданбалы ой қалыптастыру Аталған пәнді игергеннен кейін докторнаттар Білуі керек:жасушадағ және ағзадағы биофизиканың негізгі заңдылықтарын; биологиялық заңдылықтар негізіндегі физика заңдарының негіздерін; термодинамиканың бірінші және екінші заңдарын; Гессе заңын;Пригожин және Э.Бауэр заңдарын;фотобиологиялық және биоэлектрлік механизмдерді; радиобиология заңдылықтарын; биологиялық ырғақтардың генерациясы механизмдерін;биоэлектрлік жүйелердің энергия өткізу қабілеттерін, биофизикалық негізгі зерттеу әдістерін. Өзінің ғылыми зерттеу жұмыстарында практикалық дағдылар мен теориялық білімін қолдана алуы керек. Биофизика теориялық және фундаментальды пән болып есептеледі сондықтан аталған пәнді оқу барысында физика, химия, математика, информатика, биохимия, физиология, микробиология, ботаника,зоология, генетика, информатика, экология сияқты пәндерді де толық меңгергені керек. Аталған пән бойынша лабораториялық практикум Биофизиканың барлық тарауларын қамтиды. Пәннің еңбек сыйымдылығы: 3 кредит,( дәріс 15сағат,лабораториялық 30 сағат, барлық аудиториялық сағат 45, ДӨЖ 45сағат,ДОӨЖ 45 сағат,жалпы еңбек сыйымдылығы 135 сағат,РБ саны 2 ). Пререквизиті: Физика, Химия, Биохимия, Адам,жануарлар және өсімдіктер физиологиясы цитология и генетика. ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ 1 Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып. Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері(11 сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік күйлер және биоэлектрлік потенциалдар (10сағат) 4 Тақырып. Квантты биофизика және электромагниттік және корпускулярлы сәулеленулердің биологиялық әсерімен физика-химиялық негіздері (9 сағат) ӘДЕБИЕТТЕР: Негізгі: 13. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 14. Арызханов Б.С. Биологиялық физика. Алматы: Қайнар, 1990 15. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 16. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 17. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 18. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 19. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы.:КазГУ, 1994 20. Рубин А.Б. Биофизика ( 1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 21. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 Қосымша: 9. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 10. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 11. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 12. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромаггнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 13. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 14. Ингрем Д. Электпронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 15. Пән бойынша оқу пәнінің кестесі Жұмыс түрлері Апталар 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Дәрістер 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Лабораториялық 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Рубежді бақылау * * ДӨЖ беру мен тапсыру кестелері Тақырып № Тапсырма беру аптасы Тапсыру аптасы 1Тақырып. Термодинамика (10 сағат) 2 Тақырып.Тірі ағзалардағы автореттелу принциптері (11сағат) 3 Тақырып. Биоэлектрлік потенциалдар және биоэлектрлік құбылыстар(10сағат) 4Тақырып. Квантты биофизика және корпускулярлы сіулеленулер мен электромагнитті сәулеленулердің биологиялық әсері мен физика-химиялық ерекшеліктері (9 сағат). 1-5 6-10 11-12 13-15 2-6 7-11 12-13 14-15 ДӨЖ тапсырмалары 26. Физиотерпиядағы биофизиканың мәні 27. Термодинамикалық жүйелердің жіктелуі 28. Термодинамиканың бірінші заңы 29. Термодинамиканың екінші заңы 30. Биологиялық жүйелердегі градиенттер 31. Биоплазма консепциясы 32. Электродты және ионды потенциалдар 33. Мембаранлық және тыныштық потенциалының пайда болу теориялары 34. Биопотенциалдар түзілуіндегі полиэлектролиттердің ролі 35. Биологиялық жүйелердегі бос радикалдар 36. Флуорометрлік құрылымдардың әрекет принципі мен оларды қолдану 37. Тірі жүйелердегі электрлік потенциалдардыдың әртүрлілігін анықтау әдістері 38. Биологиялық обьектілердің спектрінің жұтылуы 39. Сенсибилизация механизмі 40. Көру мен фотосинтездің биофизикалық механизмдері 41. Биотехнология және ауыл шарушылығындағы лазердің қолданылуы 42. Ауыл шаруашылық және медицинада иондаушы сіулелердің қолданылуы 43. Ауыл шаруашылығы және медицинада электрлік және магниттік аймақтардың қолданылуы 44. Биологиялық обьектілер арқылы тқрақты токтың өту заңдылықтары 45. Биологиялық обьектілер арқылы ауыспалы токтың өту заңдылықтары 46. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігін қолдану әдістері 47. Клеткадағы органоидтардың ауысуының адаптациялық механизмдері 48. Биологиялық жүйелердің сенімділігі және реакция жылдамдығына тәуелділігі 49. Судың құрылымы және автореттелудегі ролі 50. Биологиялық зерттеулердегі электрөткізгіштігі әдістерінің қолданылуы Сабаққа дайындалуға арналған материалды оқу кестесі № п/п Сабақ тақырыптары СРД тапсырмасы Тапсырманың мақсаты мен мазмұны Пайдалануға ұсынылатын әдебиет. Бақылау түрі Тапсыр мерзімі Макс. балл в % 1 Биофизика – қоршаған ортаның физикалық факторларына Және биологиялық жүйелердің реактивтілік механиз апта дері мен физика-химиялық процесстерінің заңдылықтары туралы ғылым 1.Биофизикалық зерттеу әдістері. Биофизикалық зерттеулердің деңгейлері: космостық,ағзалық,клеткалық,субклеткалық,молекулярлық Биофизикадағы негізгі қолданбалы әдістерді білу. Ұйымдастыру деңгейі мен жүйелерді бағалау критерийлерін үйрену. 22. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 2 2 2 Термодинамика – ағзадағы зат,жылу және энергия алмасуы туралы ғылым Ағза ашық жүйе ретінде. Термодинамикалық жүйеден биотермодинамикалық жүйенің айырмашылығы.В.И.Вернадскийдің гомеостаз туралы еңбектері. Тірі жүйенің өлі жүйеден айырмашылығын қарастыру, тірі тұтастығы мен жүйелілігі туралы көзқарас қалыптастыру. 23. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 4 апта 3 3 Термодинамикажәне энергетикалық процестер Биологиялық жүйелердегі градиенттер Биологиялық жүйелердегі градиенттер туралы түсініктің болы Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 6 апта 2 4 Тепе-тең емес термодинамика Энтропия Негэнтропия. Тірі жүйелердегі қалыптасу алгоритмі болмауы мен антиэнтропия туралы П.В.Кобзев концепциясы Тірі жүйелердегі антиэнропия туралы түсініктің болуын қалыптастыру Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 8 нед 2 5 Автотолқындар. Автотербелісті процесстер. Биожүйенің тербелус параметрлері құрылымы бойынша функционалды күйін болжау. Зерттеулерде автотербелісті процестерді ажырата білуге үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 10 апта 2 6 Биолокация және оның геология мен экологияда қолданылуы. Биологиялық жүйелерді ұйымдастыру туралы. Тіршілік әрекетіндегі биоырғақтардың ролі Биоырғақты талдай бәлу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 12 апта 2 7 Биопотенциалдардың түзілуі мен қалыптасуындағы полиэлектролиттердің ролі. Электрлік аймақтардың байланыссыз тіркелуі. Пляеваның еңбектнріндегі электростатикалық аймақтарды тіркеу әдістері. Иондардың биоэнергетикасы мен иондар ағымы. . Тірі жүйелердің биопотенциалын анықтап үйрену. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 тест. сауал 14 апта 4 8 Акупунктура. Электр тогын акупунктурада қолдану. Ауыл шаруашылық, медицинада және биологияда электрөткізгіштік әдісін қолданылуы. Акупунктуралық нүктелердің теориялары мен механизмдерін білу. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 4 9 Флуоресценция, Стокс заңы. Антистоксиялық флуоресценция. Лабораториялық жұмыстағы фуорометрлік құрылғылардың қолданылу принциптері Флуорометриялық әдістерді өолдануды үйрену Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 2 10 Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдері Көру мен фотосинтездің биологиялық механизмдерінен хабардар болу Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 2 11 Иондаушы сәулелерді практика мен ғылымда қолдану.Химиялық қорғаныс.Ультра дыбыстардың медицинада қолданылуы. Аз интенсивті және үлкен жиіліктегі лазерлік сәулелердің биофизикалық механизмдері. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5 1 РБ тапсырмалары : (1-2 тақырыптар бойынша ) 31. Термодинамиканың 1-ші заңының биологиялық жүйелерге қолданылуындағы тәжірибелік дәлелдемелері 32. Ішкі энергия 33. Біріншілік(негізгі) және екіншілік(белсенді) жылу 34. Ағзаның энергетикалық балансы 35. Биофизиканың физиотерапиядағы мәні(диаермия,индутотермия,лазеротерапия) 36. Биофизиканың медициналық,ауыл шаруашылық және де өзгеде салалардың дамуындағы маңызы 37. Стационарлы күйге көшу 38. Парабиоз және паранекроз 39. Термодинамикалық жүйелер 40. Ашық термодинамикалық жүйе 41. Жабық термодинамикалық жүйе 42. Тұйықталған термодинамикалық жүйе 43. Термодинамиканың бірінші заңы 44. Термодинамиканың екінші заңы 45. Энтропия және негэнтропия. 46. В.И.Вернадский еңбектері 47. Бауэр принципі 48. Пригожин теоремасы. 49. П.В.Кобзев концепциясы 50. Қайтымды және қайтымсыз термодинамикалық процестер 51. КПД био жүйесі. 52. Гесс заңы 53. Энергия. Энергии түрлері. 54. Жұмыс түрлері 55. Автотолқындар 56. Тербеліс процесінің механизмдері 57. Биоырғақтар туралы 58. Биоритм және адаптация. 59. Дисперсия. Дисперсия түрлері. 60. Пейсмекер туралы 2 РБ тапсырмалары : (3-4 тақырыптар бойынша ) 31. Нернст теңдеуі 32. Доннан теңдігі 33. Диффузионды потенциалдар 34. Мембраналық потенциалдар 35. Тотығу-тотықсыздану потенциалы 36. Тыныштық потенциалы 37. Әрекет потенциалы 38. Стокс заңы 39. Электронды-парамагнитті резонанс. 40. Электр ағымдарының байланыссыз тіркелуі 41. Электрогенді иондар ағымының биоэнергетикасы 42. Фотобиологиялық процестер 43. Молекулалардың энергетикалық теңдеулері 44. Люминесценция. 45. Флуоресценция. 46. Фосфоресценция. 47. Хемилюминесценция. 48. Лазер,олардың түрлері. 49. Рентген сәулелері 50. Альфа-бөлшектер 51. Бета- бөлшектер 52. Протондар және дейтрондар 53. Ионадушы сәулелер физикасы 54. Иондаушы сәулелер түрлері 55. Биожүйелердің электрөткізгіштігі 56. Тұрақты токтың электрөткізгіштігі 57. Ауыспалы токтың электрөткізгіштігі 58. Импеданс. 59. Поляризация түрлері 60. Акупунктуралы диагностика. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ «Биофизиканың таңдаулы бөлімдері » курсы бойынша кесте және сызбалардың саны -24. Қажетті лабораториялық құрылығылар-(РН-метр, спектрофотометр, лазер, монохроматор, электростимулятор, осциллограф, биокүшейткіш, центрифугалар микроскоп, лабораториялық шынылар,химиялық реактивтер, лабораториялық жануарлар). Пән бойынша бақылау тапсырмалары- 400 тест сұрақтары және биофизикалық есептер. Ұсынылған әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер: 24. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 25. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 26. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 27. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 28. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 29. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 30. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы: КазГУ, 1994 31. Рубин А.Б. Биофизика (1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 32. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 33. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных: Учебник. М.: Высш.шк., 1988. 424 с. Қосымша әдебиеттер: 16. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 17. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 18. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 19. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромагнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 20. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 21. Ингрем Д. Электронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 22. Поливода Б.И., Конев В.В., Попов Г.А. Биофизические аспекты радиационного поражения биомембран. М.: Энергоатомиздат, 1990. 160с. 23. Кудряшов Ю.Б., Беренфельд Б.С. Основы радиационной биофизики. М.: МГУ, 1982. 304 с. Білімді бағалау: 1 Рубеждік бақылау -100%-7 апта; 2 Рубеждік бақылау -100%-8 апта; Емтихан -100% |
Биофизика |
Силлабус биофизика Биотех -2011-1 каз |
|
Қолданбалы биофизика |
Силлабус биофизика-2014 |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2011-1 каз |
|
Медициналық биофизика |
Силлабус |
|
Зерттеу |
Программа иссл.практики маг. |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2014 |
|
Медициналық биофизика |
Силлабус-1 |
|
Экологиялық биофизика |
Силлабус Экологическая биофизика 2014 |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2012 каз |
|
Педагогикалық |
Приказ об организации и проведении педагогической практики студентов , 5В07100 -«Биотехнология» (2877112 v2) |
|
Медициналық биофизика |
Шаблон теста биофизика-2013 каз |
|
Биофизикалық реттеуші процесс |
семинардың сұрақтары |
|
Экологиялық биофизика |
Семинар БФ 2016-17 |
|
Биофизика |
Задания для СРС ө Биофизика |
|
Биофизика негіздері |
Задания для СРС ө Биофизика |
|
Қолданбалы биофизика |
Задания для СРС ө Биофизика |
|
Медициналық биофизика |
СРС |
|
Биофизика |
СРС метод указ каз |
|
Хронобиологияның таңдамалы тараулары |
9 Лекция |
|
Қолданбалы биофизика |
СОДЕРЖАНИЕ ЛЕКЦИОННОГО КУРСА |
|
Биофизика |
Лекция 1 Тулеуханов рус |
|
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Электропров биосистем лекц |
|
Биофизика негіздері |
лекции Биофиз.к.я. |
|
Экологиялық биофизика |
Экологическая биофизика книга лекций |
|
Жасушалық процестердің биофизикасы |
5 лекция |
|
Жасушалық процестердің биофизикасы |
7 лекция |
|
Жасушалық процестердің биофизикасы |
11 лекция |
|
Қолданбалы биофизика |
Лекция 12 |
|
Экологиялық биофизика |
Midterm Exam биофизика рус |
|
Биофизика негіздері |
Основы биофизики вопросы 2013 -14 |
|
Биофизика негіздері |
Шаблон теста биофизика-2013- верно 10 вопросов |
|
Биофизика негіздері |
Шкала оценок по дисциплине Биофизика |
|
Биофизика негіздері |
Шкала оценок по дисциплине Биофизика |
|
Биофизика негіздері |
Емтихан бағалау шкаласы Биофизика негіздері |
|
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Вопросы экзамена докторантура |
|
Зат алмасу мен энергияның физиологиясы |
ЭКЗ вопросы |
|
Қолданбалы биофизика |
Вопросы по прикладной биофизике -каз |
|
Қолданбалы биофизика |
Книгообеспеченность -биофизика |
|
Медициналық биофизика |
Книгообеспеченность -биофизика |
|
Биофизика негіздері |
Книгообеспеченность - основы биофизики |
|
Биофизика таңдаулы бөлімдері |
Карта.учеб. обес |
Ұсынылған әдебиеттер тізімі Негізгі әдебиеттер: 3. Самойлов и др. Биофизика СП, АСТ, 2003 4. Антонов В.Ф. и др. Биофизика.М.: ГИЦ «ВЛАДОС», 1999 5. Березин Т.И. Медицинская биофизика. М.: Высшая школа, 1988 6. Блюменфельд Л.Д. Проблемы биологической физики. М.: Наука, 1977 7. Волькенштейн М.В. Биофизика. М.: Наука, 1988 8. Губанов Г.И., Утепбергенов А.А. Медицинская биофизика М.: Медицина, 1978 9. Инюшин В.М. Конспект лекций по общей биофизике. Алматы: КазГУ, 1994 10. Рубин А.Б. Биофизика (1 и 2 книги). М.: Высшая школа, 1987 11. Тарусов Б.Н. и др. Биофизика. М.: Высшая школа, 1968 12. Ярмоненко С.П. Радиобиология человека и животных: Учебник. М.: Высш.шк., 1988. 424 с. Қосымша әдебиеттер: 1. Волькенштейн М.В. Энтропия и информация. М.: Наука 1986г. 2. Глансдорф П., Пригожин И. Термодинамическая теория структуры стабильности и флуктуаций. М.: Мир, 1973 3. Гурвич А.А. и др. Энергетьические основы митогенетического излучения и его регистрация на фотоэлектронных умножителях. М.: Медицина, 1974 4. Дорохов Г.П. Перспективы применения электромагнитных полей в растениеводстве. Алма-Ата, КазНИИНТИ, 1984 5. Иваницкий П.Р. и др. Математическая биофизика клетки. М.: Наука, 1978 6. Ингрем Д. Электронный парамагнитный резонанс в биологии. М.: Мир, 1972 7. Поливода Б.И., Конев В.В., Попов Г.А. Биофизические аспекты радиационного поражения биомембран. М.: Энергоатомиздат, 1990. 160с. 8. Кудряшов Ю.Б., Беренфельд Б.С. Основы радиационной биофизики. М.: МГУ, 1982. 304 с. |
Экологиялық биофизика |
Карта книгообесп.каз.-Экол.бф.2016-17уч.г. |
|
Биофизика |
Книгообеспеч.-Биофизика |
|
Биофизика |
КУМОД Биофизика |
|
Педагогикалық |
приказ об организации практики 2 курс ББП |
|
Биофизика |
Программа MIDLtermэкзамена биофизика2018.2019уч.год |
|
Биофизика |
Exam program BFiz БТ |
|
Қолданбалы биофизика |
Программа ИЭ ПБФ БТ 2023 |
|
Жасушалық процестердің биофизикасы |
Программа ИЭ БФ клетки 2023 |
|
Биофизика |
Программа ИЭ БФ ББ 2023 |
|
Биофизика |
Экзаменационные вопросы сессия 2017 года |
|
Мамандық бойынша мемлекеттік емтихан |
Программа Биология-пед. каз 2013 бакалавры |
|
Мамандық бойынша мемлекеттік емтихан |
Программа Биология-пед. рус-2013 бакалавры |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-БТ для 2015-16 |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-БТ для 2015-16 |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-БТ для 2015-16 |
|
Биологиялық жүйелердің электр өткізгіштігі |
Силлабус электропроводность биологических систем 2013-14 |
|
Биологиялық үдерістердің термодинамикасы |
силлабус -термодинамика для докторантов 2012-13 каз |
|
Биофизика негіздері |
1Биофизика вопросы каз |
|
Биофизика |
Силл Биофиз БТ 4 к 2015 (отредактированный) |
|
Биофизика |
Силлабус биофизика-2012 |
|
Адам физиологиясы
"Қазақуниверситеті" 2011 - г. 347 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Физиологические основы физического воспитания и видов спорта
"Қазақуниверситеті" 2011 - г. 129 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Биофизика
"Қазақуниверситеті" 2011 - г. 310 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Дене шынықтыру мен спорт түрлерінің физиологиялық негіздері
"Қазақуниверситеті" 2011 - г. 111 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Биофизика
"Высшая школа Казахстана" МОН РК 2012 - г. 10 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Ағзалардың қызметін зуееун және бейімделу механизмдері
"Қазак университеті" 2013 - г. 11 - стр. ҚАЗАҚСТАН
«ОСНОВЫ РАДИАЦИОННОЙ БИОФИЗИКИ И НОРМИ-РОВАНИЯ РАДИАЦИОННОЙ БЕЗОПАСНОСТИ»
"Қазак университеті" 2013 - г. 7 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Швецова Е.В., Аблайханова Н.Т.
Infrasonic waves and its effects
"Қазак университеті" 2013 - г. 7 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С.
Методическое руководство к лабораторным занятиям по биологической физике.
" Қазақ университеті " 2015 - г. ISBN 978-601-04-1340-5 7 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Торманов Н.., Атанбаева Г.К.
Адам және жануарлар физиологиясы пәнінен тесттік тапсырмалар жинағы
" Қазақ университеті " 2015 - г. ISBN казну им. аль-фараби 167 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Биологиялық физиканың лабораториялық сабағына әдістемелік нұскау
" Қазақ университеті " 2016 - г. ISBN 978-601-04-1664-2 8 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Биологиядан білім беру концепциясы және окытудын инновациялык әдестемелері
Казак универсiтетi 2016 - г. ISBN 978-601-04-1481-5 15 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Аблайханова Н.Т., Торманов Н.., Уршеева Б.И.
Торманов Н.Т., Тулеуханов С.Т., Аблайханова Н.Т., Уршеева Б.И. «Биологиялық концепция және оқытудың инновациялық әдістемесі»
" Қазақ университеті " 2016 - г. ISBN 978-601-04-1481-5 280 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Manual for laboratory classes in biological physics
" Қазақ университеті " 2016 - г. ISBN 978-601-04-2471-5 121 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С.
Биологиялық физиканың лабораториялық сабағына әдістемелік нұсқау. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ. Алматы, «Қазақ университеті» 2016.
" Қазақ университеті " 2016 - г. ISBN 978-601-04-1664-2 130 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Швецова Е.В., Аблайханова Н.Т., Торманов Н.., Кулбаева М.С.
Орта мектепте өткізілетін педагогикалық практиканы ұйымдастырудың әдістемелік нұсқауы. әл-Фараби атындағы ҚазҰУ. Алматы, «Қазақ университеті» 2017.
" Қазақ университеті " 2017 - г. ISBN 978-601-04-2248-3 76 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Биофизика, оқу құралы. Қарағанды 2016
Қарағанды Болашақ-Баспа 2015 2016 - г. ISBN 978-601-7879-30-3 342 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С.
Manual for laboratory classes in biological physics, methodical development. Al-Farabi Kazakh National University. Almaty «Qazaq university» 2016.
" Қазақ университеті " 2016 - г. ISBN 978-601-04-2471-5 116 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Основы биоэнергетики Учебное пособие Алматы: Қазақ университеті 2016 -164с.
" Қазақ университеті " 2016 - г. ISBN 978-601-04-2487-6 163 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С.
Экологиялық биофизика
" Қазақ университеті " 2017 - г. ISBN 978-601-04-2297-1 8 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Торманов Н.., Уршеева Б.И.
«ЖҮРЕК-ҚАНТАМЫР ЖҮЙЕСІНІҢ ФИЗИОЛОГИЯСЫ»
" Қазақ университеті " 2018 - г. 180 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С., Қайрат Б.Қ.
Экологиялық биофизика
" Қазақ университеті " 2018 - г. ISBN 978-601-04-3316-8 126 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С.
Биологиялық процестер кинетикасына кіріспе
" Қазақ университеті " 2019 - г. 10 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С., Қайрат Б.Қ.
Биофизика бойынша тесттік тапсырмалар
" Қазақ университеті " 2019 - г. 10 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С.
ВВЕДЕНИЕ В КИНЕТИКУ БИЛОГИЧЕСКИХ ПРОЦЕССОВ
" Қазақ университеті " 2019 - г. 4 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Гумарова Л.Ж., Кулбаева М.С., Қайрат Б.Қ.
ТЕСТЫ ПО БИOФИЗИКЕ
" Қазақ университеті " 2019 - г. 4 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Еланцев А.Б., Маутенбаев А.А., Мадиева Г.Б., Калматаева Ж.А.
Спорттық гигиена
" Қазақ университеті " 2019 - г. ISBN 978-601-04-3716-6 12 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Carbon-silicon containing sorbents from plant fiber for efferent therapy
" Қазақ университеті " 2022 - г. 391 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Углерод-кремний содержащие сорбенты из растительной клетчатки для эфферентной терапии
" Қазақ университеті " 2021 - г. 450 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Биожүйелер экологиясы
І. Жансүгіров атындағы ЖМУ 2021 - г. 311 - стр. ҚАЗАҚСТАН
Инюшин В.М., Швецова Е.В., Кулбаева М.С., Қайрат Б.Қ.
Biophysics test questions
" Қазақ университеті " 2023 - г. ISBN 9786010462199 79 - стр. ҚАЗАҚСТАН
33
құжаттар
7